Pedagogikasi

Mavzu bo‘yicha nazorat savollari:
1. X alq am aliy sa n ’ati va hunarm andchiligi, m illiy m e’m orchilik, 
m illiy teatr va m usiqa, q o ‘shiqchilik va xalq raqs san ’ati nim a uchun 
xalq pedagogikasi m anbalaridan biri b o ‘lib hisoblanadi?
2. H unarm andchilikning qanday sohalarini bilasiz?
3. H unarm andchilikka oid xalq m aqollaridan m isollar keltiring.
4. B ayram lar, om m aviy xalq sayllarida qanday san ’at turlari 
nam oyish etilgan?
5. M usiqaning tarbiya vositasi sifatidagi o ‘m i nim ada?
6. X alq q o ‘shiqlarida nim alar kuylanadi?
7. Y urtim izdagi 
tarixiy 
obidalar, 
m illiy 
m e’m orchilik 
nam unalarining yosh lar tarbiyasidagi aham iyati nim ada?
TOPSHIRIQ. 
B erilgan m atnni o ‘qing. Tanlagan 
kasbingizdan 
tashqari yana qanday hunarlam i egallaganligingiz haqida gapirib bering.
0 ‘zbek san’ati
O 'z b ek xalqi san ’atining barcha sohalarida o ‘sim lik om am enti 
ustun turadi, am m o u doim o geom etrik naqshlar bilan birga ishlatiladi.
106

---

G anchkor ustalar har xil turdagi o ‘yma ishlatadilar: zam in-kori, choka- 
pardoz, lo‘li-pardoz va tabaqa-pardoz. G anchkor naqshlar katta korxo- 
nalar, m a’muriy imoratlar, m adaniyat va san ’at saroylarini bezabgina 
qolm ay, keyingi yillarda ju d a k o ‘p fuqarolarning uylariga ham husn 
b ag ‘ishlamoqda. Yirik inshootlar, m onum ental obidalar, keng savdoga 
m o ‘ljallangan o'ym ak or ganch naqshlar m uayyan m otivdagi om am ent- 
lar tasvirlangan qoliplarda quyilib ishlanadi. Bunday ajoyib milliy 
bezaklar Toshkentdagi A lisher N avoiy nom idagi opera va balet teatrida, 
katta san ’at va m adaniyat saroylarida, ju d a k o ‘p m a’muriy va 
jam oatchilik binolarida, oshxonalar va d o ‘konlarda keng ishlatilgan 
boMib, ular shahar husniga husn bag‘ishlamoqda.
Yorqin mayin b o ‘yoqlar bilan an'anaviy o ‘ym akorlik naqshlarining 
birgalikda ishlatilishi, ayniqsa, chiroy kashf etadi. M ashhur badiiy 
ganchkor ustalardan 0 ‘zbekiston fanlar akadem iyasining faxriy a ’zosi, 
Respublikada xizm at k o ‘rsatgan san’at arbobi Shirin M urodov, Xalqaro 
m ukofotlar sovrindori, 0 ‘zbekistonda xizm at k o ‘rsatgan san’at arbobi 
A bdulla Boltaev, elda katta hurm atga sazovor b o ‘lgan m ohir ustalar 
ToshpoMat Arslonqulov, U sm on Ikromov, A nvar Quliev, Sham siddin 
G ’ofurov, Quli Jalilov, 0 ‘zbekiston fanlar akadem iyasining faxriy a ’zosi 
Y usuf Ali M usaev va boshqalar yaratgan o ‘ym akorlik va m e’morlik 
san’ati xalqim izning badiiy boyligidir.
Amaliy bezak san ’ati turlaridan 0 ‘zbekistonda keng tarqalgan 
sohasi - bo'yoqli rasm lar chizishdir. Odatda, bu soha ikki xilda: ganch 
suvoqli devorga rasm chizish va y o g ‘och buyum larga rangli naqsh 
berishdan iborat. M azkur hunam i naqqoshlik san’ati deb ataydilar. 
0 ‘tm ishda yuksak did bilan bunyod etilgan naqshli muhtasham binolar 
hozirgacha kishini o ‘ziga maftun qilib kelmoqda. N ihoyatda boy, 
m azm unli milliy naqshlarim iz turar jo y va yirik im oratlarning devor 
ham da shiftlarida, oddiy idish-tovoqda, sandiq va k o ‘rpachalar, 
belanchak, cholg‘u asboblari va boshqa buyum larda jilovlanib insonni 
hayratga soladi.44
BILASIZMI?
1. 
O datda hunarm andchilikning kam ida 32 xili mavjud bo‘lgan 
aholi yashaydigan joyga «shahar»deb nom berilgan. 1897 y. birinchi 
aholi ro ‘yxati vaqtida katta shaharlarda aholining ko‘pchilik qismi 
hunarm andlar hisoblangan. M asalan, N am angan aholisining 64 foizi, 
Q o ‘qonning 52 foizi, C hustning 54 foizi, M arg'ilonning 50 foizi,
44 H.)Ka65opoB.