Pedagogikasi

56 Холматов Х.Х. ва б. Узбекистан шифобахш усимликлари. Т., «Ион Сино», 1991, З-б.
121

---

Luqm oni Hakim bem orga shunday debdi: « T o ‘g ‘ri aytasan, m en ham 
sening qayering kasalligini k o ‘rib-bilib turibm an: sening k o ‘zing 
o g ‘rigan, bizning fahm u-farosatim izga ko ‘ra ko ‘zning bir tomiri oyoq 
ostida joylashgan. Sening o ‘sha joying, ko'zingning oyog‘ing ostiga 
ulashgan tom iri sham ollagan. Shunga xina q o ‘ysang, zora k o ‘zing 
tuzalib, asli holiga qaytsa.» Tabibning aytganini qilgan bem orning k o ‘zi 
ikki-uch kun o ‘tm asdan tuzalib ketibdi.»
Xalq tabobatida turli kasalliklarni davolashda musiqa, q o ‘shiq- 
chilikdan ham foydalanilgan. 
« S o ‘nggi p u sh a y m o n »
rivoyati bunga 
yorqin dalildir:
«Luqm oni H akim ning yakka-yu-yagona bolasi kasal b o 'lib qolibdi. 
T abobat olam ining bu u lu g ‘ vakili bolani davolashga har qancha 
urinm asin, vafot etibdi. «Luqm oni Hakim degan nom im b o ‘lsa-yu, tanho 
farzandim ni saqlab qololm asam , unda ulug‘ligim qayoqqa ketdi, aqalli 
nega vafot etganini bilayin,» deb bolasining ichini yorib ko'ribdi. 
Bolaning ichki a ’zolari sog‘ ekanu, faqat yuragiga qil o ‘ralib qolgan 
ekan, natijada qon aylanish v a yurak harakati susayib, o ‘g ‘li vafot etgan 
ekan. B uni k o ‘rgan tabib nihoyatda afsuslanib debdi: «Evoh, yo 
d o ‘m bira chertishni, yoki k o ‘pkari chopishni o ‘rgatm agan ekanman. 
M abodo, ikkalasidan birontasini bilganida ham om on qolar edi-ya. 
Chunki d o ‘m bira chertganda kuy sehridan, k o ‘pkari chopib, uloq 
ayirganda esa zavq-shavqdan yuragi kengayib, unga o ‘ralgan qil uzilib 
ketishi va farzandim oMmay qolishi aniq edi».
Xalq tabobatida q o ‘llaniladigan shifobaxsh o ‘sim lik va giyohlar ha- 
qida turli afsona, rivoyatlar to ‘qilgan, «ulardan b a ’zilari tim sollashti- 
rilgan, b a’zilari ilohiylashtirilgan, ba’zilari esa m uqaddaslashtirilgan.»57 
M asalan, m ehrigiyo o ‘tining fazilati shundaki, bu giyohni q o'Iga 
kiritgan kishida shunday bir xosiyat paydo b o ‘larm ishki, kishilar uning 
oldidan ketolm ay qolisharm ish. Yonidan odam lar ketm aydigan, doim o 
ularga yaxshilik qiladigan, oqibatli, m uruvvatli, saxovatli kishilarga 
nisbatan 
«M ehrigiyosi 
bor», 
«M ehrigiyoli 
kishi» 
iboralarining 
qoMlanishi bejiz emas ekan.
Dunyo tibbiyotda m ashhur allom a Abu Ali ibn Sinoning m o‘jizaviy 
davolash usullari haqida m a’lum otlar ko ‘plab afsona va rivoyatlar orqali 
bizgacha yetib kelgan.