Mustaqil ish mavzu: qishloq xo'jaligida mehnat motivatsiyasi va xodimlarni moddiy rag‘batlantirish
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MUSTAQIL ISH Mavzu: QISHLOQ XOJALIGIDA MEHNAT MOTIVATSIYASI VA XODIMLARNI MODDIY RAG‘BATLANTIRISH
- Xodimlarni boshqarish strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish usullari Xulosa
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI SIRTQI BO’LIM MUSTAQIL ISH Mavzu: QISHLOQ XO'JALIGIDA MEHNAT MOTIVATSIYASI VA XODIMLARNI MODDIY RAG‘BATLANTIRISH Guruh: 20-120 Bajardi: OLIMJONOV MOHIRAXON QISHLOQ XO'JALIGIDA MEHNAT MOTIVATSIYASI VA XODIMLARNI MODDIY RAG‘BATLANTIRISH Reja: 1. Qishloq xo'jaligida mehnat motivatsiyasi 2. Xodimlarni boshqarish strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish usullari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Qishloq xo'jaligida mehnat motivatsiyasi Umuminsoniy nuqtayi nazardan mehnatni motivatsiyalash Mexanizmi bu insonni uning mehnat faoliyati natijasida о ‘zining O ‘sib borayotgan moddiy va m a ’naviy ehtiyojlarini qondirishga Undovchi, jismoniy, aqliy va та ’naviy-ruhiy xatti-harakatlarini Faollashtirishga yo ‘naltirgan tadbirlar majmuidir. Insonlaming mehnatga faol, foydali va yuqori unumdorlikka ega Bo‘lgan mehnat faoliyatiga intilishlarini, qaysidir ma’noda, qonuniy Ijtimoiy-iqtisodiy va ma’naviy-ruhiy hodisa deb ta’kidlash mumkin. Ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish munosabatlari Rivojlanishining har bir muayyan tarixiy davrida, insonga, uni ko‘proq Yoki kamroq darajada faol, unumli va samaraii mehnat qilishga Undaydigan iqtisodiy va siyosiy qoidalar tizimi, ijtimoiy, ishlab chiqarish Va boshqalar o'z ta’sirini o'tkazadi. Oxir oqibatda, aynan jamiyatning Rivojlanishini, turli xil tovar va resurslarni jamg'arilishini ta’minlaydi. Mehnat motivatsiyasi omillarini ulaming butun ishlab chiqarishga Ta’siri darajasi bo'yicha ham gumhlarga bo'lish mumkin. Birinchi Navbatda, bu faollashtiruvchi omillar — mehnat afzalliklari va obro'si, Tabiatga yaqinligi, kasbiy bilimlar va malaka, tashabbuskorlik, epchillik Va mas’uliyat, xo'jalik yuritish shakli; yuqori sohq va kredit stavkalari Foizlari, narxlar dispariteti; moddiy-texnik resurslaming past texnik Va sifat darajasi; mehnat jarayonlari mexanizat-siyasining past darajasi; Moliyaviy vositalar yo'qligi va boshqalar. M ehnat motivatsiyasi omillarini quyidagi guruhlarga birlashtirish Mumkin; Texnologik, ishlab chiqarish texnologiyasi, mehnat sharoitlarini Boshqarish jarayonidagi ishtirok darajasini tavsiflovchilar; ishlab chiqarishning o'sishi xarajatlarining minimumga olib Kelinishi, ekologiyaning saqlanishi va boshqalarga moddiy manfaat Hamda mas’uliyat olib keluvchilar; • ijtimoiy, shu jumladan, mhiy ijtimoiy ehtiyojlarning qoniq- Tirilishi darajasi, mehnatning jarayoniga, mehnatning aharniyati va Obro'siga qiziqishi, ma’naviy qoniqish, haq to'lashning adolatliligi, Mustaqillik ijodning mumkinligi, ishlab chiqarish faoliyatining muvaf- Faqiyati, atrofdagilarning ijobiy bahosini tavsiflovchilar. Qishloq xo'jaligi xodimlari mehnati samarali motivatsiyasining Tashkiliy-iqtisodiy mexanizmi quyidagi asosiy shartlarda amalga Oshirilishi va iqtisodiy, tashkiliy-boshqaruv ham da ijtimoiy Tadbirlar tizimini oqilona ishlatilishini nazarda tutishi lozim: Agrar sohada mehnat motivatsiyasi bozor modelini amalga Oshirilishining tashkiliy-iqtisodiy mexanizmini uchta o‘zaro bog‘langan Bloklar, shartlar, omillar guruhlarini majmuaviy biriktirish va ishlatish- Ning obyektiv zaruriyati sifatida ko'rish lozim. Birinchidan, bu Ishlatilayotgan mulkchilik va xo'jalik yuritish shaklidan qat’i nazar, Agrar soha mehnat jamoalarining faoliyat ko'rsatishini umumiy me’yoriy Iqtisodiy sharoitlami yaratish. Motivatsiya omillari, ushbu guruhining Vazifaiari: Birinchidan xo'jalikning samarali faoliyat yuritishi uchuri Qiziqishini ta’minlash, me’yorda ishlayotgan xo'jaliklami oddiy va Kengaytirilgan ishlab chiqarish uchun lozim bo'lgan daromadlarni Olish imkoniga ega bo'lishlarini ta’minlash. Ikkinchidan, bu mulkchilik Munosabatiarining oqilona ishlatilishini va manfaatga ega bo'lgan Qishloq xo'jalik tovar ishlab chiqaruvchisini shakllantirish. Mulkchilik Muammosi ishlab chiqarishni samarali yuritishning muhim ishga Soluvchisi, birlashtiruvchi omili bo'lishi mumkin. Ammo buning uchun Mulkchilik munosabatiarini tartibga solish muammosi hal etilishidagi Rasmiyatchilikni chiqarib tashlash, tarmoqda me’yoriy iqtisodiy vaziyat- Ni yaratish lozim. Uchinchidan, bu bevosita har bir mehnat jamoasida Ishlab chiqiladigan, ishlovchilar mehnati motivatsiyasining ichki (har Bir mustaqil ishlab chiqarish tuzilmasi, yuridik shaxs chegarasida) Tashkiliy-iqtisodiy mexanizmi. Jamoaning yuqori manfaatdorligini Shakllantirishga qaratilgan, sanab o'tilgan shartlar guruhlarining har Biri, albatta, muhim ahamiyatga ega. Ammo rivojlanishning muayyan Bosqichiarida ularning bittasiga ustunlik berilishi mumkin. Hozirgi Vaqtda, moliya-kredit, narx va soliq siyosati bilan bog'liq bo'lgan Qishloq xo'jalik jamoalari faoliyat yuritishining umumiy iqtisodiy Dastlabki shart-sharoitlarini keskin o'zgartirish muhimroqdir. Bugun Me’yoriy faoliyat yuritayotgan xo'jaliklarga tarmoqning oddiy va . Yangi bozor sharoitlarida amal qiluvchi mehnat motivatsiyasi Qoidalarining yetarlicha samarali bo'lmasligi sabablari mavjud. Ulardan Biri manfaatlar tushunchasiga va shunga muvoflq, aholi moddiy Farovonligiga qaratilgan muayyan tadbirlami ishlab chiqish va amalga Oshirishga bo'lgan turlicha yondashuvlardir. Har bir boshqaruv oigani Ishlovchisi, korxona jamoasining ishlovchilar guruhi va boshqalaming «manfaatlariga» bo‘lgan qarash bir xil bo'lmasligi mumkin. Bunda ikkita Yondashuvni ajratish mumkin: «shaxsiy manfaat» va «manfaatdan chetda». Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishini isloh qilish jarayonini chuqur- Lashtirish va qishloq mehnatkashlari mehnati faolligini oshirish jarayo- Nining amalga oshishi, ishlab chiqarish vositalari va ishlab chiqarilgan Mahsulotga bo'lgan mulkchilik munosabatlari o'zgarishi jarayoni bilan Yaqindan bog'langan bo'lishi lozim. Har bir ishlovchida ishlab chiqa Rilgan mahsulot va resurslarning ayrim qismiga mulkchilik hissining Kuchayishi, oddiy ishlovchilarni ishlab chiqarish, qayta ishlash va Mahsulotni (ish, xizmat) realizatsiya qilishni boshqarishda bevosita Ishtirok etishi orqali ta’minlash mumkin. 1. Mehnatga haq to'Iash moddiy rag'batlantirishni to'g'ri tashkil Etilganligining asosiy unsuri va ishlab chiqarishdagi ishlovchilar Ehtiyojlarini qondirishning manbayi bo'lib xizmat qiladi. U hozirgi Kungacha qishloq xo'jalik korxonalarida (yollanma ishlovchilari bo'l Magan xo'jaliklar bundan mustasno) ishchi kuchini qayta ishlab Chiqarish bo'yicha xarajatlarni qoplashning ustunlikka ega bo'lgan Asosiy shaklidir. Mehnatga haq to'lashni tashkil etishning asosiy tamoyfflari quyida- Gicha bo'lishi mumkin: — ish haqi darajasi bozor konyunkturasiga, mehnat bozoridagi Ishchi kuchiga bo'lgan talab va taklif nisbatiga muvofiq bo'lishi lozim; — kafolatlik, uning mohiyati ish haqining minimal darajasini O'matilishidan iborat. Ish haqi yuqoridan hech qanday cheklashlarga Ega emas, u ishlovchining mehnat faolligini rag'batlantirishi lozim; — ish haqi o'lchami mehnat unumdorligining erishilgan darajasiga Muvofiq bo'lishi, mukofotlash tizimi korxona va bo'linmalaming Daromadi o'sishiga yordamlashishi lozim; — to'lov muayyan ishlovchining bo'linma va umuman, korxona Faoliyatining iqtisodiy natijalaridagi individual mehnat ulushiga muvo Fiq, pul va natural shaklda amalga oshirihshi mumkin. Mehnat ulushini Baholash shartlari va o'lchamlari ishlovchilar jamoasi tomonidan Belgilanishi lozim. 2. Yuqori unumdorlikka ega, samaraii mehnat motivlari va stimul- Larini shakllantirish, ishlovchilarni moddiy va ma’naviy rag'batlantirishni Tashkil etishda amaldagi tamoyillar, asosiy yo'nalishlami ko'rib chiqish Va aniqlashni nazarda tutadi. Ular, birinchi navbatda, o'z mehnati Natijalarida munosib manfaat va mas’uliyatga ega bo'lmagan vaqlin- Chalik yollanma ishlovchi psixologiyasini yo'qotishga qaratilgan Bo'lishlari lozim. Agrar sektorga manfaatdor tovar ishlab chiqaruvchi, Ishlab chiqarilgan mahsulot va ishlatilayotgan resurslar mulkdori bo'lishi Kerak. Zarur bo'lganda korxonada xo'jalik yuritishning muayyan Sharoitlarini yaratish va ayrim ishlovchilaiga nisbatan mehnatni moddiy Mukofotlashning samaraii tizimini ishlab chiqishni amalga oshirish, Bir birlik mahsulotga bo'lgan mehnat xarajatlarini miqdor va sifat Hajmini aniqlash, ishlovchining mehnat va mulk ulushini hisobga olgan Holda olingan daromadni adolatli taqsimlash, inflatsiya darajasini, Mehnat bozoridagi konyunkura o'zgarishlarini hisobga olgan holda, Ishlovchilarni moddiy mukofotlash tizimini o'z vaqtida o'tkazish, Ishlarni tegishli sifatda bajarilmaganligi uchun mas’uliyatning aniq Ko'rsatkichlarini va muayyan tadbirlarini ishlab chiqish lozim. . Xo'jalikda hozirgi kunda amal qilayotgan Fermer xojaliklarining moddiy-texnika ta ’minotini rivojlantirish Ning asosiy y o ‘nalishlari quyidagilar hisoblanadi: Har bir qishloq xo'jaligi hududiga mos va iqtisodiy samaraii Bo'lgan mexanizatsiya tizimini shakllantirish; • yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, qishloq xo'jaligi ekinlarini Sug'orishda ilg'or texnologiyalarni qo'llash orqali suv resurslaridan Samaraii foydalanish; • mahsuldor zotli hayvonlar bilan ta’minlash; • kasallikka chidamli, tezpishar va yuqori hosildor qishloq xo'jaligi Ekinlarining urug'lari bilan ta’minlash; • qishloq xo'jaligida mineral o'g'itlardan samafali foydalanish, Biologik vositalardan foydalanish ko'lamini kengaytirish; • ishlab chiqarish bino va inshootlari qurilishdga amaliy yordam Ko'rsatish; • moddiy-texnika resurslarini xarid qilish va foydalanishda imtiyoz- Lar joriy qilish; • xizmat ko'rsatish va ta’minot yo'nalishidagi korxona hamda Tashkilotlami samaraii faoliyat ko'rsatishini ta’minlash. Moddiy resurslarning qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishidagi o'rni Va aharniyati juda kattadir. Chunki takror ishlab chiqarish jarayonida Dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlari talab darajasida yetishtirilishi Hamda ish va xizmatlar ko'ngildagidek bajarilishi barcha resurslarning Miqdoriga hamda sifatiga bog'liq. Respublika dehqonchiligi sug'orishga Asoslanganligi sababli sug'oriladigan yerlar va suv resurslarining ta’siri Juda katta. Tarmoqning moddiy-texnika bazasi mustahkamlanishi, Ishlab chiqarish jarayonlarining amalga oshirilishi, asosan, moliyaviy Resurslar bilan bog'langan. Shunday ekan, kelajakda qishloq xo'jaligi Ning moddiy-texnika resurslarini talab darajasida barpo etilishiga alohida E’tibor berish zarur. Shu bilan birga moddiy resurslar mehnatning Xarakterini o'zgartirib, unumdorlikning yuksalishini ta’minlaydi. Iqtisodiyotni erkinlashtirish va m odernizatsiyalash sharoitida Quyidagilar bilan asoslanadi: • asosiy turdagi moddiy-texnika resurslarini ishlab chiqarish va Ta ’minlashga ixtisoslashgan korxonalaming monopol holatiga barham Berish maqsadida ularga turdosh va raqobatbardosh bo'lgan tarmoqlami Tashkil etish va rivojlantirish; Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat nafaqat yollanma mehnat, balki uy xo'jaligi ichidagi mehnat faoliyatini ham o'z ichiga oladi. Zamonaviy mehnat iqtisodiyotida uy ishlab chiqarish deganda uy xo'jaligiga pul daromad keltirmaydigan bozordan tashqari mehnat faoliyati tushuniladi: oziq-ovqat etishtirish va oziq-ovqat yig'ish, pishirish, uyni, mashinani yoki maishiy texnikani mustaqil ravishda ta'mirlash, kvartirani tozalash, parvarish qilish. Bolalar uchun va boshqalar. 1) ontologik kategoriya, mehnat insonning shaxs va turning, ba'zi hollarda hatto biologik shohlikning vakili sifatida amalga oshirilgan tabiati ekanligidan kelib chiqadi. Har bir inson hayotida biror narsaga erishgan, nimanidir yaratgan (yoki uni yo'q qilgan). Zamonaviy ilm-fan bu yutuqlarni o'lchashga harakat qiladi; 2) epistemologik kategoriya, mehnatning o'zini-o'zi bilishining bajarilishi kerak bo'lgan ish bilan aloqasini ochib berish (mehnatning o'zi inson hayotining mazmuni nuqtai nazaridan ko'rib chiqiladi). Shu nuqtai nazardan, bir mavzuni boshqasidan ajratib turadigan narsa haqida gapirish kerak. Shaxsiy xususiyatlarning ikkita klassi mavjud: - birlamchi individual xususiyatlar yosh va jins bilan bog'liq va individual-tipik (konstitutsiyaviy xususiyatlar, miyaning neyrodinamik xususiyatlari, miya yarim sharlarining funktsional assimetriyasining xususiyatlari); - ikkilamchi individual xususiyatlar – psixofizik funktsiyalarning dinamikasi va organik ehtiyojlar sohasi. Shunday qilib, XXI asrda. Mehnat faniga inson individualligi kirib keldi; 3) ijtimoiy toifa. O‘z predmetida mehnat tushunchasini «eritib yuborgan» barcha fanlar ichida sotsiologiya ushbu eng murakkab hodisani o‘rganishga to‘g‘ri yondashish imkonini beruvchi kontseptual apparatni eng ko‘p ishlab chiqdi; 4) madaniyat toifasi, shu jumladan, milliy madaniyatlar va butun jahon madaniyatining eng yuksak yutuqlarini o'rganish. Mehnatga kulturologik qarash “madaniyat va mehnat”, “mehnat va uning madaniy ehtiyojlarga ta’siri”, “borliq va ong” kabi tushunchalar bilan bog‘liq; 5) axloqiy kategoriya,»shaxsning o'z mehnat faoliyatini axloqiy baholash va o'z-o'zini baholash», «mehnat texnologiyalarini axloqiy tanlash va o'z-o'zini loyihalash», «mehnat jarayonlarida qadriyatlar va burchlarning mutanosibligi muammosi» munosabatlari orqali ifodalanadi; 6) estetik kategoriya, munosabatlardan kelib chiqadigan: «borliqning dizayni – ehtiyojlar tartibsizligi», «chiroyli va xunuk», «oliy va past», «qahramonlik va xiyonat»; 7) uy xo'jaligi toifasi,“ish joyi”, “turar joyni tashkil etish”, “mehnat rollarini taqsimlash”, “shahar va qishloq mehnati” tushunchalari orqali ifodalanadi; 8) gerontologik toifa, qariyalar mehnati va qariyalarga g'amxo'rlik qilish bilan bog'liq bir qator tushunchalar orqali ifodalangan; 9) inqiroz toifasi. Bunday holda, dushmanlik, atrof-muhitning buzg'unchiligi o'rganiladi. Hayotning buzg'unchi tomonini turli fanlar, xususan, krizisologiya o'rganadi. Mehnat olijanob bo'lishi mumkin, lekin bu ko'pincha jazodir. Bu, ayniqsa, ish beruvchilar tomonidan xodimlarga qo'yiladigan barcha yangi talablar paydo bo'la boshlagan hozirgi davrda yaqqol namoyon bo'ladi; 10) valeologik toifa. Bunda mehnat jarayonlarining hayotiy asosi va poydevori sifatida insonning ruhiy va jismoniy salomatligining ahamiyati ta'kidlanadi; 11) muhandislik toifasi. So'nggi paytlarda mehnat jarayonlarini loyihalash bilan bog'liq fanlar rivojlandi; 12) innovatsiyalar toifasi. Mehnat qilib, inson nafaqat atrofidagi dunyoni o'zgartiradi, balki o'zini ham o'zgartiradi. Bu o'zgarishlarning muvozanati juda nozik narsa va favqulodda murakkab; 13) ekologik toifa. Mehnat ekologik jihatdan ahamiyatli hodisa bo‘lgan, shunday bo‘lib qoladi va shunday bo‘lib qoladi. Aynan mehnat orqali inson hozirda global ekologik halokatni tayyorlamoqda. Va bu mehnatni yana bir yangi toifaga aylantiradi, ya'ni ortib borayotgan imkoniyatlar bolasi; Xodimlarni boshqarish nuqtai nazaridan tashkilotni rivojlantirish uchun korporativ, raqobatbardosh va funktsional strategiyalarni ishlab chiqishda ishtirok etish; Shaxsiy Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|