O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

Asl chopqir ot zotlarining absolyut rekord ko‗rsatkichlari 
 
Ko‗rsatkichlar 
 
Masofa (
m
) 
1000 
1200 
1600 
2400 
3200 
Laqabi 
Prizma 
Strateg 
Arifmometr 
Ranjir 
Xarkov 
Tug‗ilgan yili 
2006 
2009 
2012 
2007 
2010 
Poygada ko‘r- 
satgan vaqti 
(
min
) 
1.00 
1.11,4 
1.37,4 
2.28,0 
3.24,0 
 
20-jadval 
Orlov yo‗rtoqi ot zotlarining absolyut rekord ko‗rsatkichlari 
 
Ko‗rsatkichlar 
 
Masofa (
m
) 
1600 
2400 
3200 
4800 
6400 
Laqabi 
Pilot 
Ulov 
Lerik 
Lerik 
Lerik 
Tug‗ilgan yili 
2012 
2012 
2008 
2008 
2008 
Poygada ko‘rsat 
gan vaqti (
min
) 
2.02,2 
3.09,0 
4.20,3 
6.34,5 
8.56,0 
 
21-jadval 
Yo‗rtoqi ot zotlarining absolyut rekord ko‗rsatkichlari 
Ko‗rsatkichlar 
 
Masofa (
m
) 
1600 
2400 
3200 
4800 
6400 
Zoti 
Rus 
yo‗rtoqi 
Rus 
yo‗rtoqi 
Rus 
yo‗rtoqi 
Rus 
yo‗rtoqi 
Rus 
yo‗rtoqi 
Laqabi 
Jest 
Gibrid 
Jest 
Gibrid 
Utexa 
Tug‗ilgan yili 
2007 
2009 
2007 
2009 
2014 
Poygada 
ko‘satgan 
vaqti (
min
) 
1.59,6 
3.94,6 
4.10,4 
6.27,6 
8.55,0 
Og‘ir yuk tortuvchi sovet zotiga mansub Fors laqabli ayg‗ir 5 yoshida asfalt 
yo‗lda 22991 kg vazndagi yukni tortib, record ko‘rsatgan. 
Ishni bajarish uchun topshiriq: 
Otlar 6400 m masofaga yuklarni tashib borishda quyidagi natijalarni ko‘rsatdi 
(22-jadval). Berilgan ma'lumotlar asosida otlarning harakatlanish tezligi, bajargan 
ishi va quvvatini aniqlang. 

---

168 
22-jadval 
Yuklarni manzilga yetkazish bo‗yicha otlarni sinash natijalari 
Otlarning 
laqabi 
Zoti 
Yoshi 
(
yil
) 
Otlarning 
vazni (
kg
) 
Dinamo 
metrda 
aniqlangan 
tortish 
kuchi (
kg
) 
Ko‗rsatgan 
vaqti 
Atlas 
Yo‗rtoqi 
12 
509 
58,7 
21 min. 24 sek. 
Gordiy 
Suffol 
9 
700 
80,9 
30 min. 15 sek. 
Zorka 
Chopqir 
12 
540 
62,5 
26 min. 30 sek. 
Rustem 
Barabanson 
5 
682 
78,7 
34 min. 15 sek. 
 HAYVONLARNING NASLDORLIK SIFATINI BAHOLASH 
 Hayvonlarni kelib chiqishi (shajarasi) ga ko‗ra baholash 
Darsning maqsadi: 
Hayvonlarni ota-onasi va boshqa ajdodlarining 
mahsuldorlik ko‗rsatkichlariga ko‗ra baholashni o‗rganish. 
Kerakli jihoz va materiallar:
Hayvonlar bonitirovkasi to‗g‗risida uslubiy 
ko‗rsatma, kalkulyator, ruchka, qalam, shajarasi yozilgan kuzatuv daftari.
Nazariy tushuncha
: Hayvonlar tug‗ilmasdan oldin yoki tug‗ilgandan keyingi 
dastlabki kunlarida ularning o‗sishi, rivojlanishi va mahsuldorligi to‗g‗risida hech 
qanday ma'lumotga ega bo‗lmasdan turib, otasi va onasining sifatiga va kelib 
chiqishiga ko‗ra hayvonlarni chamalab baholash mumkin. 
Hayvonlarni kelib chiqishiga ko‗ra tanlash va baholash quyidagi tartibda 
amalga oshiriladi: 
1) 
Hayvonning zotdorligini aniqlash uchun, uning ota-onasi va boshqa 
ajdodlari qaysi zotga (bir zotga yoki har xil zotga) mansub ekanligi, ya'ni sof zotli 
urchitish yoki chatishtirish natijasida olinganligi aniqlanadi. 

---

169 
2) 
Shajarasining ota yoki ona tomonida takrorlanuvchi ajdodlar bor yoki 
yo‗qligi aniqlanadi; agar bor bo‗lsa, demak hayvon qarindoshli urchitish natijasida 
olingan; bunday holatda yaqin qarindoshlik darajasi aniqlanadi. 
3) 
Ota-onasining 
va 
ancha 
uzoq 
ajdodlarining 
mahsuldorlik 
ko‗rsatkichlari bilan tanishib chiqiladi va bu ko‗rsatkichlar qay darajada 
avlodlariga o‗tganligi, keyingi bo‗g‗inlarida mahsuldorlik ko‗rsatkichlari oshganmi 
yoki naslchilik ishlari noto‗g‗ri olib borilishi oqibatida keyingi avlodlarining sifati 
yomonlashganligi kuzatiladi. 
4) 
Mahsuldorligi jihatidan yuqori ko‗rsatkichlarga ega bo‗lgan ajdodlari 
bormi, ular qancha, shajarasining qaysi qatorida va ota-onasining necha yoshligida 
qayd etilgan; 
5) 
Shajarasida naslining sifati bo‗yicha baholangan ajdodlari bormi?
Agarda hayvonlarning shajarasida yuqori mahsuldorlikka ega bo‗lgan 
ajdodlari qancha ko‗p uchrasa, shu hayvon yuqori baholanadi va poda safini qayta 
tiklash uchun tanlab olinadi, chunki hayvonlarning sifat ko‗rsatkichlariga ota-onasi 
va ularga yaqin bo‗lgan ajdodlari katta ta'sir ko‗rsatadi. Shajarasida nasldorlik 
sifati bo‗yicha tekshirilgan va ijobiy natijalarga ega ajdodlari, xususan erkak 
vakillari bo‗lsa, bunday hayvon yanada qimmatli hisoblanadi.