U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

Iqtisodiy resurslarni eng yuqori naf olish maqsadida boshqa muqobil 
yo‘nalishlarda ishlatilishiga yo‘l qo‘ymay o‘ziga jalb etish uchun to‘lov iqtisodiy 
yoki zimmasiga tushuvchi xarajat deb ataladi. 
Iqtisodiy xarajatlar mikrodarajadagi iqtisodiy ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, 
korxona (firma) miqyosida muayyan turdagi mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat 
ko‘rsatishning samaradorlik darajasini ifodalashda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Marjinalistik sarf-xarajatlar nazariyasi bo‘yicha korxona ishlab chiqarish 
jarayonida foydalaniladigan resurslar o‘z resurslari yoki jalb qilingan resurslar 
bo‘lishi mumkin. Shunga ko‘ra xarajatlar ichki yoki tashqi xarajatlarga bo‘linadi 
(2-chizma).
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2- chizma. Xarajatlarning jalb etilish manbaiga ko‘ra turkumlanishi. 
Tashqi xarajatlar korxona tomonidan uchun zarur resurs va xizmatlarni 
tashqaridan to‘lov asosida jalb etishi natijasida vujudga keladigan 
xarajatlardir.
Bunday xarajatlarga yollanma ishchilar ish haqi, xom-ashyo va 
materiallar uchun to‘lovlar, kredit uchun foiz to‘lovlari, ijaraga olingan er uchun 
renta, transport xizmati va boshqa har xil xizmatlar uchun to‘lovlar kiradi. Tashqi 
xarajatlar to‘lov hujjatlari bilan rasmiylashtiriladi, shu sababli buxgalteriya 
xarajatlari deb ham ataladi. 
UMUMIY 
XARAJATLAR 
Tashqi xarajatlar 
Ichki xarajatlar 
Ishchi kuchiga sarflar 
Xomashyo xarajatlari 
Yonilg’i-enеrgiya xarajatlari 
Transport-aloqa xizmati 
xarajatlari 
Asosiy kapital amortizatsiyasi 
Ijara haqi 
Qarz pul mablag’lari va foizlari
Bank xizmati xarajatlari 
Mе’yordagi foyda 

---

93