Maddany ň gurlu

gidrostatik basyş
diýlip hem atlandyrylýar. 
Geliň, ony hasaplap göreliň.
30-njy surat
h
S
Δ
h
Suwuklygyň içinde galyňlygy 
∆
h
bolan gatlak alalyň 
(30-njy surat). Bu gatlak öz agyrlygy bilen aşaky gatlaga 
basyş edýär. Gabyň meýdany
S
tutuş beýiklik boýunça 
üýtgemeýän bolsun. Onda gatlagyň edýän basyşy 
∆
∆
p
F
S
=
bolýar. 
∆
F
– 
∆
h
gatlagyň agyrlygy. 
∆
F
= 
∆
mg
= 

· 
∆
W
· 
g
= 

· 
s
· 
∆
h
· 
g
den 
∆
∆
p
S h g
S
=
⋅ ⋅ ⋅
ρ
= 

· 
g
· 
∆
h
bo-
lýar. Gabyň düýbüne düşýän basyş gatlaklaryň edýän 
basyşlary nyň jemine deň.
p = ρgh.
Şoňa görä suwuklygyň gabyň düýbüne edýän basyşy, 
meýdanyna bagly bol man, diňe suwuklygyň beýikligine bagly 
bolýan eken. Onuň subudyny aşakdaky tejribede görmek bolar. 
31-nji suratda şekli we gabyň düýbüniň meýda ny dürlüçe bolan 
çüýşe turbajyklar getirlen. 1 turbajyga mälim bir beýiklige çenli 
suw guýul sa, galan turbajyklardaky suwuň derejesi hem, şu 
turbajykdaky suwuň derejesi bilen bir meňzeş bolýandygyny 
görmek bolar. 
Düýpleri birleşdirilen iki sany wertikal gaplar 
sistemasyna
utgaşyk gaplar
diýilýär.
Utgaşyk gaplara çäýnek, wodo prowod ulgamyny mysal 
hökmünde getirmek bolar (32-nji surat). Geliň, aşakdaky tejribä-
ni geçireliň.

---

62
31-nji surat. 
32-nji surat. 
33-nji surat.
Iki sany çüýşe turbajyk alyp olary rezin şlang bilen birikdireliň 
(33-nji surat). Rezin şlangyň ortasyny mäkäm gysyp, bir tarapyna suw 
guýalyň. Soňra gysgyjy aýyrsak, suw bir tarapdan ikinji tarapa akyp, 
iki tarapda bir meňzeş derejede galandygyny görýäris. Turbajyklaryň 
birini öz halyna galdyryp, ikinji tarapyny aşak ýa-da ýokaryk 
süýşürsek, suwuklyklaryň derejesi bir meňzeşligine galýar.
Mundan