To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

B itu m -rezin a li 
- m astikalar neft bitum lari, rezina kukuni va 
modifikator-lar asosida olinadi, issiq va organik erituvchilar qo‘shilib sovuq 
holda tay-yorlanadi. Ular yer osti metall quvurlami gidroizolyatsiyalashda 
ishlatiladi.
B itum -polim erli 
- mastikalar neft bitumlari va kauchuklar yoki 
sintetikpolimerlarvamineral kukun toMdirgichlamisinchiklabaralashtirilib 
tayyorlanadi. Kauchuk va polimerlar mastikalaming issiqqa bardoshliligini 
va sovuqda elastikligini ta ’minlaydi. Ular qurilish konstruksiyalarini 
korroziya muhitidan himoyalash uchun ishlatiladi.
139

---

9.5.3. Em ulsiya va pastalar
Bitum va qatron emulsiyalari bitum va qatron bog‘lovchilami oMcham- 
lari 1 mkm boMgan zarrachalarining suv muhitidagi dispersiyasidir. Emul- 
siyaningturg‘unliginita’minlashuchundispersiyatarkibigasirt-tarangligini 
kamaytirish maqsadida sirt-aktiv moddalar kiritiladi. Emulgatorlar sifatida 
naften, sulfonaften, smolali organik kislotalar sovunlari va shu kabilar 
ishlatiladi. Qattiq emulgator sifatida oMa mayda giltuproq ohak, sement, 
toshko‘mir, qurum va boshqa dispers sistemalar ishlatiladi.
Emulsiya dispergatorlar, gomogenizatorlar, ultratovush uskunalarda 
tayyorlanadi. Bitum (qatron) emulsiyasi tayyorlash quyidagi jarayonlardan 
iborat: bitum (qatron) 50-120°S eritiladi, emulgator tayyorlanadi, 
emulgatorningsuvdagi eritmasiqo‘shilgan suv muhitida organik bogMovchi 
dispersiyalanadi. Emulsiya tarkibidagi bitum (qatron) 50-60 foizni tashkil 
etadi. Suvda eriydigan emulgatorlar 3 foizgacha, qattiq emulgatorlar 5-15 
foizgacha qo‘shiladi.
P astalar -
bitum (qatron) emulsiyasi yoki organik erituvchilardagi 
eritmalarga o ‘ta mayda (changsimon) mineral kukunlar sinchiklab 
aralashtirilib tayyorlanadi. Pastalar yuqori konsentratsiyadagi emulsiya 
va qattiq emulgatorli emulsiyalarni kerakli quyuqlikkacha suv bilan 
aralashtirib olinadi.
E m u lsiyalar 
- bitumli (qatronli) o‘rama materiallarni yelimlashda, 
gidroizolyatsiya va paroizolyatsiya qoplamalari olishda, asfalt (qatron) 
qorishmalari va betonlari tayyorlashda ishlatiladi.