To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

7.2. Yig‘ma temirbeton konstruksiyalar
Yig‘ ma temirbeton konstruksiyalar (YTbK) seriyalarda unifikatsiy alan- 
gan holda ishlab chiqariladi. Ular og‘ir, yengil va yacheykali betonlar asosi­
da tayyorlanadi. Temirbeton konstruktiv-issiqlik izolyatsiyasi, akustik, 
gidroizolyatsiya va korroziyaga bardoshli va shu kabi YTbK bino va 
inshootlaming poydevor, tashqi hamda ichki devor, karkas, qavatlararo va 
tom yopma plitalar, zinapoya, to‘sin, kolonna va shu kabilami tayyorlashda 
ishlatiladi (7.1-rasm).
7.1-rasm. Jam oat binolarining ba’zi bir yig‘ma temirbeton
konstruksiyalari: a) tashqi bezak qoplamali devor panellari;
b, d) dumaloq va oval bo ‘shliqli qavatlararo plitalar; e) y ig ‘ma poydevor
elementlari; 1. poydevor blok; 2. podval poydevorlari bloki;
f g ) zinapoya va zinapoya maydonehasi.
99

---

Ular ishlatilish sohasiga k o‘ra to ‘rt asosiy guruhga bo‘linadi: 
jam oat binolari, sanoat binolari, injenerlik inshootlari, maxsus buyum va 
konstruksiyalar.
7.2.1. Jam oat binolari uchun konstruksiyalar
Poydevor va binolarning yer osti qismi uchun temirbeton bloklar, 
svaylar va boshqalar ishlatiladi. Poydevor bloklari M200, M250 va M1300 
markali og‘ir betonlardan tayyorlanadi. Armatura sifatida silliq po‘lat 
to ‘rlar ishlatiladi. Podval devorlarining bloklari M100 va M150 og‘lr 
betondan uzunligi 2500 mm. gacha, eni 500 mm.gacha va balandligi 700 
mm. o ‘lchamlarda tayyorlanadi.
Bloklarning yon tom onida podval devorlarini montaj qilishda 
foydalaniladigan va bloklarni m onolitlashda ishlatiladigan maxsus 
o ‘yiqlar (pazlar) qoldiriladi. Montaj ishlari tugagach, o ‘yiqlar sementli 
qorishmalar bilan to‘Idiriladi. Svaylar ko‘ndalang kesimi 300x300 mm 
kvadrat shaklda va uzunligi 6-12 m. bo‘ladi. Ular M300 markali og‘ir 
betondan tayyorlanadi. Svay poydevorlari bino bo‘sh va botqoqsimon 
yerlarga qurilganda yeming toshloq qattiq qatlamigacha maxsus uskuna 
yordamida qoqiladi. Bunda binoning yumshoq yerda cho‘kishining oldi 
olinadi.