xoloferment (xoloenzim) deb
nomlanadi. Fermentning nooqsil kismi
prostetik guruh yoki
koferment deyiladi.
Bu fermentlar xoloferment (faol) holatiga o‗tishi uchun apoferment koferment
bilan birikishi lozim. Apoferment va kofermentning o‗zaro birikishi ikki xil:
eritmalarda dissotsiatsiyalanmaydigan, ya‘ni barqaror (kovalent bog‗ yordamida)
holda va eritmalarda oson dissotsiatsiyalanadigan, ya‘ni barqarorlikka ega
bo‗lmagan (ion, vodorod bog‗lari, gidrofob o‗zaro ta‘sirlanishlar va boshqa) holda
bo‗lishi mumkin. Birinchi holatda nooqsil tabiatli komponent
kofaktor deb
yuritilsa, ikkinchi holatda uni nomi
koferment ligicha qoladi. Bunda bir xil nooqsil
tabiatli komponentning o‗zi bir ferment tarkibida o‗zini kofaktor sifatida namoyon
qilsa, xuddi shu birikma boshqa ferment tarkibida koferment sifatida namoyon
qilishi mumkin ekan. Masalan, atsetilkoenzim-A-karboksilaza tarkibidagi biotin
kofermenti apoferment bilan kovalent bog‗ orqali birikkan bo‗ladi. Boshqa
holatlarda esa shu nooqsil tabiatli birikma polipeptid zanjir bilan kuchsiz (vodorod,
elektrostatik, radikallarning o‗zaro tortishuvi, efir va h.k.) bog‗lar yordamida
birikkan bo‗lib osongina dissotsiatsiyalanib ketadi. Bunda ferment preparatini
ajratib olish jarayonidagi operatsiyalarda foydalanilgan past molekulali
moddalardan tozalash uchun dializ qilganda, dializat oqsil komponentini o‗zidan
iborat bo‗lib qoladi va buning natijasida muayyan ferment o‗z faolligini yo‗qotadi.
Dializlanadigan kofermentlar jumlasiga B
1
, B
2
, B
6
, PP vitaminlarini kiritish
mumkin. Lekin ular o‗rtasidagi farqni mutloq tarzda tushinish ham o‗rinli emas,
chunki masalan, bir holatda FAD (flavinadenindinukleotid ‒ B
2
vitaminini
hosilasi) D-aminokislotalarini oksidazalari tarkibida uchraganda
koferment tarzida
uchrab, dializ qilganda polipeptiddan osongina ajralsa, to‗qimani nafas olish
fermentlari tarkibida bo‗lganda, u apoferment bilan mustahkam ravishda kovalent
bog‗ orqali birikkan bo‗lib, dializ qilganda apofermentdan ajralmaydi va, demak, u
