besharmlikdur. Chunki aytsang ul muhtashamning qahri yo u do'st- ning ozori senda hosil bo'lur, yoxud o 'z boshingga ulug' sho'rish va g 'o v g 'o paydo qilursen. Shul vajdin ham bul so'z bilinaturg'on, ammo aytilmayturg'on so'zdur. Bu so'zlam ing yaxshirog'i ham bilinaturg'on va ham aytulaturg'on so'zdur. Bu to'rt nav so'zning ikki yuzi bordir. Biri xo'b va biri zisht. Gar so'zni xaloyiqqa zohir qilsang, yaxshi yuz bila zohir qil, toki maqbul bo'lsin va xaloyiq sening so 'z bila baland martabaga egalig'ingni bilsunlar. Nedinkim kishining martabasini so'z bilan bilurlar, ammo so'zning martabasini kishi bila bilmaslar, chunki har kishining ahvoli 54
o 'z so'zining ostida pinhondur, ya'ni bir so'zni bir iborat bila aytsa bo'lur, eshitg'on kishining esa ko'ngli undan tira (qorong'u) bo' lg'ay va yana o'shal so'zni bir iborat bila aytsa bo'lurkim, eshitg'on kishi ning joni undin rahatda bo'lg'ay. Ey farzand, so'zning yuzin va orqasin bilg'il va ularga rioya qil- g'il, har na so'z desang yuzi bila degil, to suxango'y bo'lg'aysan. Agar so 'z aytib, so'zning nechuk ekanin bilmasang qushga o'xshar- sanki, unga to'ti derlar, ul doim so'zlar, ammo so'zning ma'nosin bilmas. Suxango'y shu kishi bo'lg'ayki, ul har so'zni desa. xalqqa ma'qul bo'lg'ay va xalq ham har so 'z desa unga ma'qul bo'lg'ay. Bunday kishilar oqillar qatoriga kirgay, yo'q ersa ul inson suratida mavjud bo'lg'on bir hayvondur. So'zni bag'oyat Ulug' bilg'il, so'z osmondin kelmas va ul har narsa emasdur. Har bir so'zniki bilsang joyini o'tkarmay avtg'il, vaqtni zoe qilm ag'il, yo'q ersa donishg'a sitam qilg'on bo'lg'aysan. Har so'z desang rest deg'il va be'manilikni da'vo qilg'uvchi bo'l-
