1-nashr O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi



Yüklə 3,02 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/179
tarix26.09.2023
ölçüsü3,02 Kb.
#149187
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   179
11sinif biologiya

Ekologiya fan sifatida.
XX asrning boshlarida biologiya fanining yangi 
tarmog‘i – ekologiya vujudga keldi. Bu fan yuqorida keltirilgan muammolarni 


7
hal etishda ilmiy asos bo‘lib xizmat qiladi. «Ekologiya» (yunoncha «oikos» – 
uy, boshpana, «logos» – fan, ta’lim berish) atamasi birinchi marta fanga 
1866-yilda nemis olimi Ernest Gekkel tomonidan kiritilgan. 
Ekologiya ayrim individlarning rivojlanishi, ko‘payishi, yashashini, 
populatsiya va jamoalarining tarkibi hamda o‘zgarishlarini yashash muhitiga 
bog‘liq holda o‘rganadi.
Ekologiya – organizmlarning o‘zaro va atrof-muhit bilan munosabatlari 
haqidagi fan. Dastlabki bosqichda ekologiya organizmlarning o‘zaro ta’sirini 
o‘rganadigan fan bo‘lgan. Hozirgi vaqtda uning vakolat doirasi sezilarli 
darajada kengaydi. Organizmlardan tashqari, populatsiya, biotsenoz (jamoa), 
biogeotsenoz (ekotizimlar) va biosferani o‘z ichiga oladi.
So‘nggi yillar davomida u ma’lumotlarni maqsadli yig‘ib, insoniyat, 
inson faoliyatining barcha sohalari – qish loq xo‘jaligi, sanoat, iqtisodiyot 
va siyosat, ta’lim, sog‘liqni saqlash va madaniyatga nisbatan o‘z ta’sirini 
kuchaytirmoqda. Ekologik bilimlar asosida tabiatni muhofaza qilishning 
samarali tizimi va tabiatni oqilona boshqarishni shakllantirish mumkin.
Ekologiya fani zimmasiga qator vazifalar yuklangan:
– har xil organizm guruhlarining atrof-muhit omillari bilan munosabati 
qonuniyatlarini o‘rganish;
– biologik resurslardan oqilona foydalanish, odam faoliyati ta’sirida 
tabiat o‘zgarishlarini oldindan ko‘ra olish, tabiatda kechayotgan jarayonlarni 
boshqarish yo‘llarini o‘rganish;
– zararkunandalarga qarshi kurashishning biologik usullarini yaratish;
– sanoat korxonalarida chiqindisiz texnologiyani ishlab chiqish va joriy 
etish;
– organizmlarning tuzilishi, hayotiy faoliyati va harakatiga atrof-muhit 
ta’sirini o‘rganish;
– tirik organizmlarning atrof-muhitga moslashishining ekologik mexa-
nizm larini o‘rganish;
– turning turli populatsiyalaridagi individlar sonining o‘zgarishiga 
nisbatan tashqi muhit ta’sirini o‘rganish;
– biosferada yuz beradigan jarayonlarning barqarorligini ta’minlash 
maqsadida ularni tadqiq etish;
– shaxsning egallaydigan kasbi va yoshidan qat’i nazar ularda ekologik 
dunyoqarash, ong, tafakkur va ekologik madaniyatni shakllantirish.
Ekologik madaniyat inson va tabiat o‘rtasidagi munosabatlarga nisbatan 
mas’uliyatli yondashuv asosida paydo bo‘ladi.


8
Ekologik madaniyatga jamiyat va tabiat o‘rtasidagi munosabatlarni 
uyg‘unlashtirishga qaratilgan ekologik ta’lim, ekologik ong va ekologik 
faoliyatning birligi sifatida qaraladi. Sayyoramizning hozirgi ekologik 
holati tabiatga yanada oqilona munosabatda bo‘lishni talab etadi. Bu esa 
jamiyatimizning har bir a’zosidan nafaqat keng ekologik bilim, balki tabiatga 
yangicha munosabatni rivojlantirish, tabiat va jamiyatning barqarorligini 
ta’minlovchi omillarni izlashga asoslangan ekologik dunyoqarashni shakl-
lantirishni taqozo qiladi.

Yüklə 3,02 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   179




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin