Korxonaning investitsion faoliyatini boshqarish usullari Komila Olloyorboy qizi Komulova Urganch davlat universiteti Annotatsiya

---

Korxonaning investitsion faoliyatini boshqarish usullari 
 
Komila Olloyorboy qizi Komulova 
Urganch davlat universiteti 
 
Annotatsiya: 
Zamonaviy sharoitda korxonaning samarali faoliyati uchun 
investitsiyalarni jalb qilish va ulardan samarali foydalanish muammosi ayniqsa 
dolzarbdir. Investitsion jozibadorlik tadbirkorlik sub’ektlarining tadbirkorlik faoliyati, 
jumladan, ishlab chiqarish, innovatsiya, bozor, marketing va boshqa faoliyatning 
ajralmas qismi hisoblanadi. Investitsion jozibadorlikni shakllantirish, aniq investitsiya 
strategiyasini 
ishlab 
chiqish, 
uning 
ustuvor 
yo’nalishlarini 
belgilash, 
investitsiyalarning barcha manbalarini safarbar etish bugungi murakkab sharoitda 
korxonalarning barqaror va sifatli rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. 
Kalit so’zlar: 
korxona, bozor, marketing, tadbirkor, innovatsiya, raqobat, 
investitsiya, moliya. 
Methods of managing the enterprise’s investment activity 
Komila Olloyorboy kizi Komulova 
Urganch State University 
Abstract:
In modern conditions, the problem of attracting investments and their 
effective use for the effective operation of the enterprise is particularly relevant. 
Investment attractiveness is an integral part of business activities of business entities, 
including production, innovation, market, marketing and other activities. Formation of 
investment attractiveness, development of a clear investment strategy, determination 
of its priorities, mobilization of all sources of investments are important for stable and 
quality development of enterprises in today’s complex environment. 
Keywords:
enterprise, market, marketing, entrepreneur, innovation, competition, 
investment, finance. 
Zamonaviy nuqtai nazarga ko’ra, tanlangan usuldan qat’i nazar, samarali 
boshqaruv bilan mablag’larni investitsiya qilish natijasi kompaniyaning tannarxini 
oshirish va boshqa muhim ko’rsatkichlar bo’lishi kerak. Har qanday zamonaviy 
korxonaning barqaror raqobatbardosh ishlashi faqat uni modernizatsiya qilish, faol va 
keng qamrovli kengaytirish faoliyati va ishlab chiqarishda ham, boshqaruvda ham eng 
yangi texnologiyalardan foydalangan holda mumkin bo’ladi. Ushbu tadbirlarni amalga 
oshirish qo’shimcha moliyaviy manbalar - investitsiyalarning eng maqbul (arzon) 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848 (SJIF)
January 2023 / Volume 4 Issue 1
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
912

---

manbalarini o’rganishni talab qiladi. Kompaniyaning investitsion jozibadorligini 
baholash juda muhim rol o’ynaydi, chunki potensial investorlar ushbu xususiyatga 
katta e’tibor berishadi, aksariyat hollarda so’nggi 3-5 yildagi korxonaning moliyaviy-
iqtisodiy faoliyati ko’rsatkichlarini o’rganishga murojaat qilishadi. Bundan tashqari, 
korxonaning investitsion jozibadorligini eng to’g’ri baholash uchun investorlar uni 
sanoatning bir qismi sifatida baholaydilar va har qanday alohida sub’ektni hisobga 
olmaganda, uni sanoatda faoliyat yurituvchi boshqa firmalar bilan taqqoslaydilar. 
Potensial investorlar firmalarning iqtisodiy hayotiyligi va ularning moliyaviy 
ahvolining barqarorlik darajasiga bog’liq. Ushbu variantlar eng muhimlaridan biri 
hisoblanadi, chunki ko’p jihatdan korxonaning investitsion jozibadorligini tavsiflaydi. 
Ammo shuni ta’kidlash kerakki, bugungi kunda ham xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning 
investitsion jozibadorligini tahlil qilish va baholash metodologiyasi hali yetarli 
darajada ishlab chiqilmagan va shuning uchun yanada takomillashtirish va yangilashni 
talab qiladi. Bugungi kunda deyarli har qanday biznes uchun juda yuqori darajadagi 
raqobat mavjud. Bunday sharoitda nafaqat omon qolishi va raqobatbardosh o’rnini 
egallashi uchun korxonalar doimiy ravishda rivojlanishi, ilg’or xalqaro tajribalarni 
o’zlashtirishi, yangi texnologiyalarni o’zlashtirishi, faoliyat ko’lamini kengaytirishi 
kerak. Aynan shu jadal rivojlanish bilan keyingi rivojlanishni sarmoyasiz amalga 
oshirib bo’lmaydi, degan tushuncha paydo bo’ldi. Shunday qilib, investitsiyalar 
kompaniyaga raqobatdosh ustunlikni beradi va ko’pincha o’sishning eng kuchli 
vositasi bo’lib xizmat qiladi. Investorlar uchun korxonaning investitsion 
jozibadorligini tahlil qilish va baholash juda muhim, chunki bu noto’g’ri investitsiyalar 
xavfini minimallashtirish imkonini beradi. 
Mahalliy mualliflar investitsiya jozibadorligini baholash bo’yicha adabiyotlarda 
ko’pincha kompaniyaning moliyaviy holatining ko’rsatkichlarini aniqlaydilar va 
boshqa ko’rsatkichlarni baholashga kiritish, qoida tariqasida, ularning to’liqligi va 
yetarliligini asoslash bilan birga kelmaydi. Taklif etilayotgan mahalliy iqtisodchilar 
reytingning jozibadorligi alohida investorlar guruhiga qaratilmagan va investitsiyalarni 
jalb qilish muammolarining mintaqaviy xususiyatlarini hisobga olmaydi. Bundan 
tashqari, rossiyalik iqtisodchilarning ishlarida muammoga bag’ishlangan G’arb 
fundamental tahlil nazariyasida keng qo’llaniladigan investitsiyalar ob’ektining 
investorini tanlash mezonlaridan biri sifatida baholashning qiymat jihati amalda aks 
ettirilmagan. UFRS (Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari) ga muvofiq quyidagi 
ta’rifga olib keladi: "Investing - bu investitsiya ob’ektidan olingan turli xil daromadlar 
(dividendlar, foizlar va ijaralar ko’rinishida) orqali boylik yaratish maqsadida 
kompaniyani o’z ichiga olgan aktiv, xarajatlarni oshirish, kompaniyaning kapitali yoki 
investitsiya kompaniyasidan, masalan, uzoq muddatli savdo munosabatlarida yuzaga 
keladigan boshqa imtiyozlarni olish. Bugungi kunda real investitsiyalarni jalb qilish 
masalasi - uning omon qolish masalasi, korxona va umuman iqtisodiy tizim. 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848 (SJIF)
January 2023 / Volume 4 Issue 1
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
913

---

Firmalarning, ayniqsa yirik sanoat korxonalarining normal faoliyat ko’rsatishi 
investorlarning mablag’larini faol jalb qilmasdan mumkin emas. Ikkinchisining asosiy 
maqsadi, albatta, vaqtincha bo’sh kapitalni saqlash va ko’paytirishdir.Shuning uchun 
investitsiya faoliyatining asosiy sub’ektlari investorlardir. Ular kreditorlar, mijozlar, 
investorlar, xaridorlar va investitsiya jarayonining boshqa ishtirokchilari bo’lishi 
mumkin. Investor investitsiyani tanlaydi, investitsiya hajmi va kerakli samaradorligini, 
investitsiya yo’nalishini belgilaydi, qo’shimchalardan foydalanishni nazorat qiladi va, 
albatta, harakat qiladi ob’ektning investitsiya faoliyati tufayli mulkdor sifatida 
yaratilgan. Har qanday investorning o’ziga xos xususiyati kelajakda o’z ehtiyojlarini 
yaxshiroq qondirish uchun mavjud vositalarni darhol iste’mol qilishdan bosh tortishdir. 
Investorning asosiy maqsadi investitsiya ob’ektini eng oqilona tanlashdir. Bunday 
ob’ekt eng qulay rivojlanish istiqbollariga ega bo’lishi kerak, shuningdek, 
investitsiyalarning yuqori samaradorligiga ega bo’lishi kerak. Investitsiyalar ob’ektini 
tanlash o’z-o’zidan bo’lmasligi mumkin, chunki undan oldin turli xil alternativalarni 
sinchkovlik bilan tanlash, baholash va tahlil qilishning juda murakkab jarayoni sodir 
bo’ladi. Korxonaning investitsion jozibadorligi - bu uning faoliyati va istiqbollari 
nuqtai nazaridan tomonlarning kompleks bahosi. Kompaniyaning investitsion 
jozibadorligini tahlil qilish va baholashning asosiy maqsadi ma’lum bir ob’ektga 
investitsiya qilishning maqsadga muvofiqligini aniqlashdir. 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Dijmarescu I. "Rivojlanayotgan strategik boshqaruv guruhini boshqarish", 
Buxarest, 2001 yil. 
2. V. Jek Dunkan. "Menejment", Nyu-York, Toronto, 2000 yil. 
3. V. Zakariyo. "Menejment", Iqtisodiyot nashriyoti, Buxarest, 2008 yil V. 
Zakariyo.
4. "Boshqaruv funksiyalari va ularning jarayonni boshqarishdagi roli" Xalqaro 
metallurgiya, №. 5 / 2008 yil.
 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848 (SJIF)
January 2023 / Volume 4 Issue 1
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
914