22-Laboratoriya mashg’ulot. Tashqi nafas ko’rsatgichlarini aniqlash. 1–ish: Spirometriya. Nazariy tushuncha . Odam normal nafas olganda, o`pkaga 500-600
ml havo ki-
radi va shuncha havo tashqariga chiqadi. Bu havo
nafas olish havosi deyiladi. Normal
nafas olingandan keyin, 1500
ml havo olish mumkin. Bu
qo`shimcha havo deyiladi.
Shuningdek, normal nafas chiqarilgandan keyin yana 1500
ml havo chiqarish mumkin.
Bu havo
zapas yoki
rezerv havo deyiladi. Chuqur nafas chiqarilgandan keyin chuqur
nafas olinganda o`pkaga kirgan havo miqdori
o`pkaning tiriklik sig`imi deyiladi.
O`pkaning tiriklik sig`imi nafas olish havosi, qo`shimcha va rezerv havo yig`indisi
(500+1500+1500) dan iborat bo`lib, u o`rtacha 3500
ml ga teng. O`pkaning tiriklik
sig`imi kishining jinsiga, yoshiga, kasbiga va sog`lig`iga qarab o`zgarib turadi.
Ishning maqsadi: O`pkaning tiriklik sig`imini o`lchash usulini o`rganish.
Ishni olib borish uchun zarur bo`lgan jihozlar: Spirometr, spirt, paxta.
Ishni bajarish tartibi; Buning uchun spirometr strelkasini nolga to`g`irlab,
uning rezina naychasining uchi spirt bilan artiladi va odatdagicha nafas olib, rezina
naycha orqali spirometr ichiga nafas chiqariladi. Spirometr ichiga nafas chiqarishni
bir necha marta takrorlab, o`pkadan chiqarilgan havoning o`rtacha miqdori topiladi.
Masalan: spirometrga 6 marta nafas chiqarish natijasida strelka 3000
ml ni ko`rsatsa,
u vaqtda o`rtacha nafas chiqarish havosining miqdori
500
6
3000
ml ga teng bo`ladi.
Rezerv nafas chiqarish havosi miqdorini aniqlash:
1. Buning uchun spirometr strelkasini nolga qo`yib, oddiy nafas havosi tashqariga
chiqariladi va nafas olmasdan turib, rezina naycha orqali spirometr ichiga kuchli
nafas chiqariladi.
2. Bu vaqtda strelka ko`rsatgan raqam rezerv havo miqdorini bildiradi.
41
3. O`pkaning tiriklik sig’imini o`lchash uchun chuqur nafas olib, spirometrga kuch
bilan nafas chiqariladi. Bunda spirometr strelkasi to`xtagan joydagi raqam o`pkaning
triklik sig’imini ifodalaydi.
