I BOB.
MA’LUMOTLAR BAZASI VA MBBT HAQIDA TUSHUNCHA
293
5) СИМВОЛ (belgilar kodi)
funksiyasi belgiga mos kod qiyma-
tini qaytaradi. ОСТАТ (
делимое;
делитель
) funksiyasi esa qoldiqli
bo‘lishning qiymatini qaytaradi.
Masalan, ОСТАТ(
5;2
)=1. Lotin
alifbosida 26 ta harf bor. 26 ga
bo‘linish qoldiqlari 0 dan 25 gacha
bo‘lgan sonlardan iborat. Bu sizga
lotin alifbosining “a” dan “z” gacha bo‘lgan kichik harflarga mos kodlari ichida qolish imkonini
beradi.
3-mashq.
Vijiner shifridan foydalanib, “Ozodalik”
so‘zini “o‘yna”
kalit so‘zi orqali (modullar asosida)
lotin alifbosi yordamida shifrlang.
Yechim.
Matnni shifrlashda ingliz alifbosidan
foydalanamiz. Ochiq matn: T
0
= Ozodalik; kalit:
K = o‘yna.
1)
2 ta jadval shakllantiriladi:
2)
T
0
va K
modullar “Lotin alifbosi” jadvali yordamida aniqlanadi, ya’ni harflarning tartib
raqami yozib chiqiladi. Yodingizda bo‘lsin, harflarni raqamlash 0 dan boshlanadi;
3)
modullar yig‘indisi M= T
0
+ K
Dostları ilə paylaş: