‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR
A
Agent 
— k o 'tara savdo vositachisi, sotuvchining m anfaatini ko'zlovchi, 
mahsulot sotilishida ishtirok etuvchilar va tovarlam i sotish huquqiga ega 
bo‘lmaganlar. Agentlar o'zlarining mijozlar bilan bo‘ladigan munosabatlarini 
u zo q m u d d atli sh artn o m a asosida am alga oshiradi, bu esa m ijozlarga 
m ahsulotni sotish hajm ini, moliya resurslarining cheklanganligiga qara- 
masdan ko‘paytirishga imkon yaratadi.
Aylanma fondlar 
— korxona ishlab chiqarish fondining bir qismini tashkil 
qiladi. U b ir ishlab chiqarish davrida ishlatiladi va o ‘z qiym atini ishlab 
chiqariladigan m ahsulotga to'laligicha o'tkazadi. M uom ala fandlari tayyor 
mahsulotni iste’molchilarga yuborilgani, lekin to ‘lanm agani, bank va kassa 
hisobidagi pul mablag'ini o ‘z ichiga oladi.
Aksioner jam iyat — turli korxona, tashkilot, bank, kompaniya va ayrim 
shaxslar pul mablagMarini sherikchilik asosida va sohibkorlik m aqsadida 
birlashtiradigan jam iyat.
Auksion 
— tovam i ommaviy savdoda sotish turi bo‘lib, tovar unga eng 
yuqori naix taklif qilgan xaridorga sotiladi.
Aholining xarid qobiliyati 
- aholining iste’mol bozorida tovar va xizmatlar 
sotib olishga sarflashi mum kin bo'lgan pul m ablag‘lari hajmi.
Aholi pul daromadlari 
- pul shaklida m ehnatkashlar qo‘liga tegadigan 
darom ad va tushumlar.
Aholi pul xarajatlari 
— aholining tovar sotib olishga xizmati va boshqa 
turli xil to ‘lovlarga sarflanadigan mablag‘lari.
В
Balans 
— muvozanat, muttasil o ‘zgarib turuvchi hodisa yoki tushun- 
chaning nisbatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar sistemasi.
Bankrot 
— bu jism oniy yoki yuridik shaxs (xo‘jalik yurituvchi subyekt), 
x o ‘ja lik sudi q a ro ri b ila n o sh k o ra iqtisodiy qobiliyatsiz q a rz d o r deb 
atalishidir.
B arter — barter kelishuvi valutasiz bevosita tovar ayiiboshlash, ko'proq 
uncha rivojlanmagan tovar munosabatlari davri uchun xos bo‘lgan kelishuv.
341

---

Biznes - so hibkorlik-tijorat ishlari bilan shug‘u llanish, pul to p ish
maqsadida biror ish 
bilan band 
b o iish .
Biznes reja — investitsion loyihaning asosiy xarakteristikalari va ularning 
amalga oshirilishi bilan bog‘liq moliyaviy ko‘rsatkichlardan iborat standart- 
lashtirilgan hujjat.
Biija 
— standartlar yoki nam unalar asosida savdo qilinadigan omm aviy 
tovarlarning m untazam ulgurji bozori.
B iija kursi - fond biijasida m uom alada b o ‘ladigan qim m atbaho qog‘oz 
qiym ati.
Boj — m am lakat chegarasidan olib o ‘tilad ig an im p o rt to v arlard an
undiriladigan pul yig'imlari.
Bojxona — chegara orqali o ‘tadigan jam i yuklarni, shu jum ladan, bagaj 
va pochta jo ‘natm alarini nazorat qiladigan davlat muassasasi.
Bozor — sotuvchi bilan xaridor o'rtasid a tovarni pulga ayirboshlash 
m unosabati.
Bozor infratuzulmasi - bozorning asosiy ishtirokchilariga xizm at ko‘r- 
satuvchi korxona va muassasalar tizim i (har xil xizm at ko'rsatuvchi birjalar, 
auksonlar, savdo uylari va boshqalar).
Bozor islohotlari — xalq ishtirokida, lekin davlat tom onidan ishlab 
chiqilgan, bozor munosabatlarini shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlarni 
davlat nazorati ostida amalga oshirilishi.
Bozor konyunkturasi — ayrim bozorlarda m uayyan davrdagi m uvoza- 
natning mavjudligi yoki buzilganligi holati.
Broker — maklerlar — fond, tovar, valuta biijalarida oldi-sotdi bitim lari 
tuzishda vositachi ayrim shaxs yoki firma.
Butunjahon savdo tashkiloti - xalqaro savdo shartnom alarining bajarili- 
shiga k o ‘maklashish m aqsadida 1993- yilda B M T huzurida tuzilgan tash ­
kilot.
Budjet — davlat, viloyat, shahar, muassasa, tashkilot va korxonaning 
m a’lum muddatdagi darom adi va xarajatlarining pul hisobi.
D
D av lat b uyurtm asi — davlat to m o n id a n m uayyan m ah su lo t tu rin i 
tayyorlash va uni iste’m olchiga yetkazib berish, ishlab-chiqarish va ilmiy 
tadqiqot xarakteridagi m a ’lum ishni bajarish bo‘yicha korxona va xo'jaliklarga 
beriladigan 
topshiriq.
D a v la t budjeti — davlat d a ro m a d la ri va x a ra ja tla rin in g pul b ilan
ifodalanadigan yillik majmuyi.
342

---