‘z b e k is t o n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a z ir L ig I

v. Vabnhov. T.S. Malikov
___________________________________
16

---

Ms’liya
chiqarishdan tashqari sohalarni to ‘liq qamrab oladi. Iqtisodiy 
rag'batlantirishni yo‘lga qo‘yish, moddiy, mehnat, moliyaviy 
resurslar va tabiiy boyliklardan oqilona va tejamkorlik bilan 
foydalanish, ishlab chiqarishga bog‘liq xarajatlar va yo‘qotmalami 
qisqartirish, xo‘jasizlik va isrofgarchilikning oldini olish moliya 
nazorat funksiyasining maqsadlaridandir.
Moliya nazorat funksiyasiga xos muhim vazifalardan biri 
moliyaviy masalalar bo‘yicha qonunchilikning aniq bajarilishini, 
byudjet tizim i, soliq xizm ati, banklar oldidagi moliyaviy 
majburiyatlar, shuningdek hisob-kitoblar va to‘lovlar bo‘yicha 
xo'jalik yurituvchi sub’ektlar. orasidagi majburiyatlar o‘z vaqtida 
bajarilishi va to‘g‘ri olib borilayotganini tekshirish hisoblanadi.
Moliya organlarining ko‘p qirrali faoliyatlari orqali moliya 
nazorat fUnksiyasi namoyon bo'ladi. Moliya tizimi va soliq xizmati 
xodimlari moliyaviy rejalashtirish jarayonida, byudjet tizimining 
daromadlar va xarajatlar qismi bajarilishida moliyaviy nazoratni 
amalga oshiradilar. Bozor munosabatlarining rivojlanishi sharoitida 
nazorat ishlarining yo'nalishi, moliyaviy nazoratning shakl va 
metodlari keskin o‘zgaradi.
Moliyaning funksiyalari moliya mexanizmi orqali amalga 
oshiriladi. Bu mexanizm milliy xo'jalikdagi moliyaviy munosabatlar 
tash k iliy sh ak llarin in g m ajm uini, m ark azlash tirilg an va 
markazlashtirilmagan pul mablag*— lari fondlarini shakllantirish va 
ulardan foydalanish tartibini, moliyaviy rejalashtirish metodlarini, 
moliya va moliya tizimini boshqarish shakllarini, moliyaviy 
qonunchilikni o‘z ichiga oladi. Bozor islohotlarini chuqurlashtirish 
sharoitida sifat jihatidan yangi bo‘lgan moliya mexanizmi qo‘laniladi. 
Bu, eng awalo, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar va aholining byudjet 
tizimi, byudjetdan tashqari fondlari, mulkiy va shaxsiy sug’urta 
organlari va boshqalar bilan o‘zaro munosabatlarga tegishlidir.