Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
19
“TAFAKKUR ZIYOSI” ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son pedagogik jarayonlarni o‘zgartirishga qaratilgan bilimlar, ko‘nikmalar va usullar majmuasi bo‘lgan texnologik kompetentlik tushunchasini kiritish zarurligini ko‘rsatib o‘tgan 8 . E.Bachivanning fikriga ko‘ra, ta’lim faoliyatini amalga oshirishda qo‘llaniladigan ko‘nikmalarning eng samarali va ijobiylari pedagogning texnologik kompetentligiga oid bo‘lgan ko‘nikma va malakalar hisoblanadi 9 . Ilmiy adabiyotlar tahlili natijasida olingan ma’lumotlarga asoslanib texnologik kompetentlikning quyidagi ta’rifini keltirish mumkin: -texnologik kompetentlik bu – pedagogning ta’lim oluvchilarni tayyorlashda eng mahsuldor natijalarga erishishni ta’minlash uchun o‘z kasbiy faoliyatida amalga oshiradigan ma’lum bir ta’lim texnologiyalari majmuini o‘zlashtirish darajasi demakdir. Texnologik kompetentlikni shakllantirish bo‘yicha olib borilgan ishlarning metodologik asosi sifatida shaxsning kasbiy shakllanishi konsepsiyasidan foydalaniladi, unga ko‘ra shaxs kasbiy shakllanishining negizi – uning ta’lim olish jarayonida rivojlanishi, o‘z kasbini puxta o‘zlashtirishi va o‘z kasbiy faoliyatini samarali amalga oshirishga tayyorligi tushuniladi. Texnologik ta’lim pedagogi texnologik kompetentligining shakllanish tizimini yaratishning asosi sifatida tizimli, shaxsga yo‘naltirilgan va faoliyatiy kabi nazariy-metodologik yondashuvlar xizmat qiladi. Texnologik ta’lim pedagogining o‘zining bo‘lg‘usi o‘rta bo‘g‘in mutaxassislarini tayyorlashdagi faoliyatini tashkil etish va amalga oshirishida ko‘maklashuvchi fazilatlarining shakllanishi asosan talabalar tomonidan muayyan vazifalarni amalga oshirish jarayonidagi faoliyatda sodir bo‘ladi, uning texnologik kompetentligi faqatgina faoliyati davomida shakllanadi. Texnologik kompetentlikning shakllanishi tizimli, shaxsga yo‘naltirilgan va faoliyatiy yondashuvlar asosida amalga oshadi. Tizimli yondashuv talabalarga yaxlit ishlab chiqilgan tuzilma va yaratilgan tizim doirasida kompetentlikni bosqichma- bosqich o‘zlashtirish imkonini beradi. Shaxsga yo‘naltirilgan yondashuv har bir talaba shaxsining salohiyatini ochib berishga qaratilgan ta’lim jarayonini tashkil etishga va ta’lim jarayonini individuallashtirishga imkon beradi. Texnologik kompetentlikning 8 Манько Н.Н. Когнитивная визуализация – базовый психолого-педагогический механизм дидактического дизайна // Вестник Учебно-методического объединения по профессионально-педагогическому образованию: специализированный выпуск. – Екатеринбург, 2007. – Вып. 2(41). 9 Bahcivan E., Gurger M.D., Yavuzalp N. et fl. J Sci Educ Technol. – 2019. – 28. – P. 579. – URL: https://doi.org/10.1007/s10956-019-09788-6. 10 Mishra P. & Koehler M. J. (Technological pedagogical content knowledge: a framework for integrating technology in teacher knowledge // Teachers College Record. – 2006. – 108(6). – P. 1017-1054. 11 Pometun O.I. & Gupan N. M. Studying history as an educational spase of students’ critical thinking development // Humanitarian Balkan Research. – 2018. №1. – P. 60-63. 12 Rees Lewis D.G., Gerber E. M., Carlson S. E. et al. Education Tech Reseaech Dev. -2019. – 67. – P. 953. – URL: https://doi.org/10.1007/s11423-019-09673-4. faqat faoliyat davomida shakllanishidan kelib chiqib, shuni aytishimiz mumkinki, texnologik ta’lim pedagogini tayyorlashda eng muhim element amaliyot hisoblanadi. Faoliyatiy yondashuvning amalga oshishini biz talabalarning amaliyotlarni o‘tash jarayonlarida kuzatishimiz mumkin. P.Mishraning fikriga ko‘ra, ta’lim texnologiyalarining mohiyatini nazariy o‘rganish, ularning toifasiga ko‘ra yondashuvlarni tanlash, ayrim texnologiyalarning didaktik imkoniyatlarini o‘zlashtirish ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar davomida amalga oshirilsa, talabaning taqdim etilgan ma’lum bir texnologiyalarni o‘zlashtirish darajasini o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalarida pedagogik amaliyotni o‘tash orqali aniqlash eng to‘g‘ri va maqsadga muvofiq hisoblanadi 10 . Chunki bu turdagi amaliyotni o‘tash davomida talabalarning o‘zlari o‘quv mashg‘ulotlarini o‘tkazadilar va pedagogik jarayonni tashkil etadilar 11 . Ishlab- chiqarish texnologik va psixologik nuqtayi nazardan yaxshi tayyorgarlikka ega bo‘lgan talabalar ishlab-chiqarish, o‘quv va pedagogik amaliyotlarni o‘tash vaqtida bo‘lg‘usi kasbiy vazifalarini samarali amalga oshirish, o‘quv mashg‘ulotlarini sifatli o‘tkazishlariga to‘sqinlik qilishi mumkin bo‘lgan turli ta’lim texnologiyalari va yondashuvlardan foydalanishda ayrim muammolar va qiyinchiliklarga duch kelishlari mumkin. Amaliyot davomida talabalar ta’lim jarayonida egallangan bilim va ko‘nikmalarni namoyon etish bilan birga, egallangan ko‘nikmalarini amaliyotda qo‘llaydilar, zero hozirgi vaqtda texnologik va boshqa har qanday kompetentlikning shakllanganligini tekshirish talaba tomonidan egallangan bilim va ko‘nikmalarning o‘zaro bog‘liqlikda va integratsiyalashuvini ta’minlash orqali amalga oshirish mumkin 12 . Pedagogik amaliyot doirasida talabalarning o‘zlari nazariy va amaliy mashg‘ulotlarni tashkil etadilar, shuningdek auditoriyadan tashqari ish o‘yinlari, debatlar boshqa mashg‘ulotlarni o‘tkazadilar. Darhaqiqat, texnologik kompetentlikni shakllantirish va o‘zlashtirish, asosan, talabalar tomonidan turli amaliyotlarni o‘tash davrida sodir bo‘lishi aniqlangan va davlat ta’lim standartlarida va o‘quv rejasida bo‘lajak texnologik ta’lim pedagoglarini tayyorlashda ular tomonidan o‘tashlari lozim bo‘lgan PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA INNOVATSION TA’LIM |