O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi jalilova s. X., G`Ayibova n. A

 
AQLIY OPERATCIYALAR TURI 
 
Divergent tafakkur
- bu tafakkurning o`ziga xos, alohida turi bo`lib, 
bunda bitta muammoni turli javob, yondashuv, qarash bilan hal qilinadi.
Divergent tafakkur ijodning tarkibiy qismi hisoblanadi. 
Konvergent tafakkur
– bu tafakkurning shunday shakliki, konkret
vazifa doirasida avvaldan ishlab chiqilgan va qabul qilingan algoritmlarni aniq 
qo`llashga asoslanadi.
Axborot mazmuni 

---

94 
 
Natija yoki mahsul 
Ayzenk bo`yicha intellekt modeli 
•
Intellektual jarayonlar (tafakkur,xotira,idrok).
•
Test materiali (verbal,fazoviy) . 
•
Intellektual jarayonlar sifati ( tezligi va kuchi).
Ijtimoiy va emotsional intellekt. 
Ijtimoiy intellekt termini 1920 yilda E.Torndayk tomonidan taklif etilgan. 
U intellektning 3 ta tomonini ajratib ko`rsatadi: 

Abstrakt (mavhum) intellekt – fikr, g`oyalar mohiyatini tushunish 
va ularni boshqarish. 

Mexanik intellekt - konkret ob`ektlarga nisbatan fikrlar. 

Ijtimoiy intellekt – insonlarga nisbatan fikrlar, g`oyalar va ularni 
boshqarish.
E.Torndayk bo`yicha: 
Ijtimoiy intellekt
– insoniy munosabatlarda oqilona harakat qila olish 
qobiliyati, ijtimoiy muammolar bilish, inson shaxsi va uning holatini tushunish.
Emotsional intellekt
– hissiyotlarni (o`zi va boshqalarning ) tushunish va 
ularni boshqarish qobiliyati.

---

95 
Emotsional intellekt tushunchasi psixologiyaga 1983 yil X.Gardner 
tomonidan kiritilgan.
Intellekt psixodiagnostikasi. 
Intellekt testlari - umumiy qobiliyatlarni aniqlash testlari ( lotincha 
“intellektus” tushunish,bilish ma`nosini anglatadi.
Intellektual koeffitcent (IQ) –intellektual taraqqoyot darajasining 
miqdoriy ko`rsatkichi bo`lib, intellekt testlari orqali aniqlanadi. 
Intellektual koeffitcent tushunchasi V.Shtern tomonidan kiritilgan 
(1912yil).