99
omillar ta’sirida yuz beradi. Demak, pullar taklifi ekzogen omillar tufayli
yuzaga kelgan pullarga bo‘lgan talabning o‘zgarishiga moslashadi.
Tadqiqot mualliflarining fikriga ko‘ra, Markaziy bank mustaqillik
darajasining yuqori ekanligi va pul agregatlarini monitoring qilish
tizimining rivojlanganligi pullar taklifi hajmini nazorat qilish imkonini
beradi. Shuning uchun pullar taklifining o‘sishi pullarga bo‘lgan
talabning o‘sishiga nisbatan o‘ziga xos reaktsiya hisoblanadi va
baholarning o‘sishiga olib kelmaydi.
Iqtisodiy adabiyotda inflatsiya va iqtisodiy o‘sish o‘rtasidagi
aloqadorlik masalasida keskin munozarali fikrlar, xulosalar mavjud. Bir
guruh iqtisodchi olimlar, shu jumladan, G. Xess va Ch. Morrislarning
fikriga ko‘ra, baholarning sezilarsiz darajadagi o‘sishi ham iqtisodiy
o‘sishga salbiy ta’sir ko‘rsatadi
44
. Ularning fikriga ko‘ra, baholarning
unchalik sezilarli darajada bo‘lmagan o‘sishi ham inflatsiya
dinamikasidagi noaniqlikni kuchaytiradi. Bu esa, o‘z navbatida, tijorat
banklari kreditlari foiz stavkasining o‘sishiga olib keladi. Chunki
kreditlarning foiz stavkasi o‘zida nafaqat kutilayotgan inflatsiyani, balki
risk uchun qo‘shimcha ustamani ham aks ettiradi. Natijada, mamlakatdagi
iqtisodiy faollikka va aholining turmush darajasiga nisbatan kuchli salbiy
ta’sir yuzaga keladi.
Ikkinchi guruh iqtisodchi olimlar esa (prof. M. A. Pivovarova, A.
Kudrin va boshq. ) inflatsiyaning ma’lum darajasi sharoitida iqtisodiy
o‘sish sur’atlari yuqori bo‘lishi mumkin, deb hisoblaydilar. Masalan, prof.
M. Pivovarovaning fikriga ko‘ra, inflatsiyaning uncha yuqori bo‘lmagan
darajasi iqtisodiy o‘sishni rag’batlantiradi, bunday sharoitda antiinflatsion
siyosatni amalga oshirish ishsizlikning o‘sishiga, iqtisodiyotning
pasayishiga olib keladi
45
. Bunday sharoitda, odatda, pullar taklifi ustidan
qattiq nazorat o‘rnatiladi.
XVF ekspertlarining xulosasiga ko‘ra, rivojlangan davlatlarda
inflatsiya yillik darajasining 3 foizdan oshishi iqtisodiy o‘sish
sur’atlarining sezilarli darajada sekinlashishiga olib keladi
46
.
Dostları ilə paylaş: