Media va axboriy savodxonlik bo'yicha myammoli/tarbiyasi ogir yoshlar toifasi bilan ishlash uchun

4-BLOK.
VIRTUAL OLAMDAGI DO’STLARING VA DUSHMANLARING
 
 
Egallanadigan bilim va ko’nikmalar
:
 
 
Zamonaviy ijtimoiy tarmoqlar qanday 
ko’rinishga ega
.
Ijtimoiy tarmoqlarda muloqot qilish xususiyatlari.
 
Tarmoqdagi etiket.
 
Tarmoqdagi etiketning asosiy qoidalari.
 
Foydalanuvchi ijtimoiy tarmoqlarda uchratadigan xavf.
Ijtimoiy tarmoqlardagi xavfSizlikning asosiy qoidalari.
 
Akkauntingizning himoyasi 
Kiberbulling bu nima?
 
Kiberbulling turlari.
 
Kiberbullingga qarshi ta’sir ko’rsatish qoidalari
. 
Ме
dia va uning yoshlar auditoriyasi
ga ta’siri
.
 
Yoshlar uchun yangi mediada o’zlarini rivojlantirish imkoniyatlari
.
 
 
1-MAVZU.
IJTIMOIY TARMOQLARDAGI MULOQOT. TARMOQDAGI 
ETIKET
 
 
 
Treningga kirish
 
 
Ushbu mashg’ulot qoidalarga 
bag’ishlangan
. 
Lekin 
oddiy 
qoidalarga emas, balki internet-
muhitdagi 
va 
ijtimoiy 
tarmoqlardagi 
hulq-atvor 
qoidalariga. Biroq, mavzuga 
chuqurlashishdan oldin, keeling, 
birinchi tekshiramiz 
–
biz 
qoidalarga amal qila olamizmi va 
bunga qanchalik tayyormiz? 
Keling, kichkina test o’tkazamiz
.
Mashq
 

---

103
М
P 1.
 
 
Qoidalarga qanchalik aniq amal qilishimiz mumkin. Trener barcha 
ishtirokchilarga varaqalarni ularga ro'yxati bilan tarqatadi. Ishtirokchilar 
matnni oldindan ko'rmasliklari uchun varaqlar yuzlarini pastga qaratib 
tarqatiladi. 
Trener vazifani tushuntiradi: ushbu testdan o'tishingiz kerak. Har bir 
bandni diqqat bilan o'qing. Sinovni bajarish vaqti 5 daqiqa. Trenerning 
buyrug'i bilan tinglovchilar topshiriqni bajarishni boshlaydilar. Bir 
daqiqa o'tishi bilan - murabbiy aytadiki, 4 daqiqa qoldi, keyin - 3 daqiqa 
qoldi
…
Testning matni:
1.
Topshiriqni bajarishdan oldin, quyida keltirilgan barcha bandlarni 
diqqat bilan o’qib chiqing
.
2.
Varaqning ustki o’ng burchagida ismingizni yozing
.
3.
2-banddag
i gapda “ism” so’zining atrofida doira chizing
.
4.
Ushbu varaqaning pastki o’ng burchagida 5 ta kichkina doiracha 
chizing.
5.
4-bandga muvofiq holda, har bir chizilgan doirachaga belgi (x) 
qo’ying
.
6.
5-bandga muvofiq holda, har bir doirachaning atrofiga 
to’rtburchak 
chizing.
7.
Ushbu varaqdagi barcha “5” raqamlarni doirachaga oling
.
8.
Ushbu varaqning ustki o’ng burchagida belgi (x) qo’ying
.
9.
Siz hozir chizgan belgi atrofiga uchburchak chizing.
10.
Ushbu varaqning orqa tomonida 724 
х
12 
ko’paytiring
.
11.
Taxtada 10-bandga muvofiq holda, javobni yozing.
12.
Ushbu bandga yetib kelib, stulingiz ustida orqa bilan 
oldinga qarab o’tiring
.
13.
Agarda Siz ozingizni 
ko’rsatmalarni aniq bajargan
deb 
hisoblasangiz, deb hisoblasangiz, ushbu gapning ohirida belgi (x) 
qo’ying
.
14.
Ushbu varaqning orqa tomonida 257 + 87 + 16 matematik misolni 
bajaring.
15.
Ruchka bilan ushbu 
О
О
О
doirachalarda teshik hosil qiling.

---

104
Test nimani ko'rsatdi? Ushbu qoidalar juda muhimdir, chunki ular ko'pincha 
hayotimizni osonlashtiradi, imkoniyatlarimizni kengaytiradi va qator 
vazifalarni soddalashtiradi. To'g'ri, ko'pincha beparvolik yoki istamaslik tufayli 
biz qoidalarga amal qilmaymiz. 
Shu bilan birga, hayotimiz, haqiqiy dunyomiz 99% ma'lum qoidalarga 
muvofiq kechadi. Va biz, bu dunyoda yashayotgan ekanmiz, ularning 
aksariyatini rad eta olmaymiz, chunki bu qoidalar bir-biriga bog'liqdir:
-
xavfsizligimiz bilan 
–
masalan, 
yo’l harakati
, 
yong’in xavf
sizligi qoidalari;
-
sog’ligimiz bilan
–
shaxsiy gigiyena qoidalari;
-
jamiyatdagi holatimiz bilan 
–
davlat qonunlarini bajarish;
-
ahloq bilan 
–
o’girlamaslik, kattalarni hurmat qilish, yaqinlarga yordam 
berish.
Ammo paradoks shuki, yuqorida aytib o'tganimizdek, u yoki bu sababga ko'ra 
biz aniq, qisman yoki umuman ushbu qoidalarga amal qilmaymiz. Xo'sh, kim 
ko'chadan kelganida qo'llarini yuvmasdan uyga kirmagan; uy vazifasini 
bajarmasdan, sherigidan yoki shpargalkadan ko'chirishga harakat qilmagan; 
mumkin bo'lmagan joydan ko'chalarni kesib o'tmagan va hokazo. Va biz real 
hayotdagi faoliyatimiz haqida gapirmoqdamiz. Ammo virtual dunyo - 
Internet, ijtimoiy tarmoqlar mavjud. Uni ushlab korishning ilojisi yo'q - u 
gadjetimizda yashaydi. Gadjetni ochdim 
–
u bor. Yopdim - u yo'q! Ko'rinib 
turibdiki, Usbu jarayonni va va bu dunyodagi qoidalarni boshqaramiz, deb 
tasavvur qilamiz. 
Ha, Shubhasiz, u erda ham ma'lum qoidalar mavjud. Masalan, biron joyga 
kirish uchun Siz ro'yxatdan o'tishingiz kerak, xabarlarni faqat shu tarzda va 
shu formatda yuborish mumkin, bitta tarmoqqa faqat video joylashtirilish 
mumkin ... Ammo biz buni shunchaki virtual dunyo ishlaydigan ramka sifatida 
qabul qilamiz. Qolganlari uchun bizda hech qanday qoidalar yo'qdek 
tuyuladi! Ozodlik! Ammo shundaymi?
Endi Siz ushbu barcha keltirilgan bandlarni o’qigach, faqat 2
-
bandda ko’rsatilgan topshiriqni bajaring. Boshqa
vazifalarga e
’
tibor 
bermang.
Siz 16-
band bo’yicha topshiriqni bajarganingizdan so’ng, testni 
yakunlagan 
’
. Varaqni o
’
giring va qo
’
lingizni ko
’
taring.
Tajriba ko
’
rsatishicha, ishtirokchilarning 20-50% xatoga yo
’
l qo
’
yadi va 
avtomatik tarzda testning barcha bandlarini bajaradi.

---

105