Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Norveç qoturluğu
Norveç qoturluğu - Norveçdə cüzamlı xəstələrin müayinəsi zamanı aşkarlanmış 
xəstəlikdir.Xəstəliyin törədicisi adi qoturluq gənəsidir. Norveç qoturluğu aşağıdakı xü-
susiyyətlərlə xarakterizə olunur: 
- 
xəstəliyin nadir rast gəlinməsi;
- 
xəstələrin xüsusi kontingenti: Daun xəstəliyi, senil demensiyası, infantilizm, as-
teniya, immundefisit vəziyyət;
- 
diaqnozun qoyulmasında çətinlik: çox vaxt xəstəliyin başlanmasmdan diaqnoz 
qoyulmasına qədər bir neçə ay və ya il keçir, bu onunla izah olunur ki, xəstəliyin gedişa-
tında çox vaxt qaşınma olmur, başm tüklü hissəsi, üz, dırnaqlar qartmaqlar və hiperke-
ratotik dəyişikliklər şəklində prosesə cəlb olunur ki, bu da digər xəstəl ikləri - psoriazı, 
Daıye xəstəliy ini, pitiriazı, histiositozu xatırladır; 
- 
patogenez pis öyrənilib; əsas rolu immundefisit vəziyyət həll edir, vitamin A-nın 
qəbulunun azalması ilə orqanizmdə hiperkeratoz zədələnmələrin əmələ gəlməsinə gene-
tik meyillik haqqmda nəzəriyyə də var.

---

178
Xəstəliyin əsas klinik simptomları : massiv qartmaqlar qoturluq yolları, polimorf 
səpgilər (papula, vezikula, pustula, qabıq, qartmaq) və eritrodermiya.Qartmaqlar ən 
çox yuxarı və aşağı ətraflarda (dirsəklər, dizlər, ovucun içi, ayaqaltı), sağn, üz, qulaqlar, 
başın tüklü hissəsində yerləşirlər.Qartmaqların üstü kələ-kötürdür, çatlar və ziyiləbən-
zər törəmələrlə örtülüdür, bu da rupiyanı xatırladır.Dırnaqlar boz- sarı rəngdədir, səthi 
kələ-kötürdür, asanlıqla ovulur, kənarları yeyilmişdir.Ovuc və ayaqaltı hiperkeratoz qa-
banq gözə çarpır.Limfatik düyünlərin böyüməsi müşahidə olunur.Bəzən Norveç qotur-
luğu bütün xəstəlik müddətində yüksək temperaturla müşaiyət olunur.Xəstəlik yüksək 
kontagiozluğu ilə seçilir ki, bu da gənələrin çox olması ilə əlaqədardır: xəstənin lsm2 
dərisinə 200 gənə düşür.
PEDİKULYOZ
Xəstəliyin törədicisi olan bitlər qan sorucu həşəratlara aiddir. Bitlər xüsusi parazitlər 
olaraq, bəzi heyvan növləri və insanlar üçün xarakterikdir. İnsanda pedikulyoz əmələ 
gətirən bitlərin 3 növü mövcuddurr baş biti (pediculus humanus capitis); paltar biti (pe-
diculus vestimentorum); qasıq biti (pediculus pubis və ya phthirus pubis).
Bitlər Anoplura dəstəsindən olan həşəratlara aiddir. Onların 3 cüt güclü,caynaqlarla 
təmin olunmuş ayaqları var. Mayalanmış dişi bitlər yumurtalığın əlavə vəziləri tərəfindən 
ifraz olunmuş, suda həll olunmayan maddə vasitəsilə 150-300 yumurtaları- oval sirkələri 
(0,8 mm uzunluqlu) başın və ya qasığın tüklərinə, ya da paltarların tikişlərinə yapışdırır.
İnkişaf tsikli 3 mərhələdən ibarətdir: yumurta,sürfə,cinsi yetişkin fərd (imaqo). Bitlərin 
sürfələri təqribən 8 gün sonra əmələ gəlir, 2-3 həftə sonra cinsi yetişkənliyə çatır.Yumur-
tadan yumurta qoymağa hazır olan cinsi yetişkən dişi bitin əmələ gəlməsinə qədər olan 
həyat tsikli 15 gün davam edir. Hər iki saatdan bir bit qan sorur (hər dəfə 0,7-1,2 ml qan 
sorur). Onlar bir neçə gün ac qala bilirlər.
Baş pedikulyozu
Sinonimləri: pediculosis, bitlilik
Baş pedikulyozu - başın və boyunun tüklü hissəsində parazitlik edən baş biti tərəfin-
dən törədilir.