Journal of Advanced Research and Stability Volume: 02 Issue: 11

Journal of Advanced Research and Stability
Volume: 02 Issue: 11 | Nov - 2022
ISSN: 2181-2608 
www.sciencebox.uz 
246 
sayohatlari” romani).
Shuningdek, 18-asrda ingliz satirik jurnallarining paydo bo'lishi satirik janrning shakllanishiga 
ta'sir ko'rsatdi (J. Addison va R. Stilning “Tomoshabin” hamda “Vaysaqi”). Bu felyetonlarning 
mashhur bo'lishiga yordam berdi. Aytishimiz mumkinki, satirik ijodning jurnal turi o'zining 
asosiy xususiyatlariga ko'ra hozirgi kungacha saqlanib qolgan. 
XIX asr boshlarida romantik yozuvchilar satirik asarlarga yangi xususiyatlarni kiritadilar (L. 
Tik, C. Brentano, A. Shamisso, F. Fuke). Kelajakda satira davrning hukmron janri - romanda 
namoyon bo„ladi (Ch. Dikkens, O. de Balzak, V. Gyugo va boshqalar).
XX asr satirasiga syujetning mavhum falsafiy talqini xarakterlidir, mualliflar kosmik 
simvolizmga murojaat qilishadi (A. Kamyu, F.Dyurrenmatt, V.V. Nabokov). Satira ilmiy-
fantastik asarlarda ham koʻproq uchraydi (A.Azimov, R. Bredberi, R. Shekli). 
Yevropa adabiyotida yozuvchilar satirik janrdan foydalangan holda harbiy voqealar va siyosiy 
arboblarni (A. Gitler, N. S. Xrushchev, L. I. Brejnev va boshqalar) karikatura shaklida, keskin 
buzib ko„rsatib tasvirlaganlar. 
Satira janrining asoschilari 
Satirik janrning asoschisi sifatida qadimgi yunon komediograf shoir Aristofan (miloddan avvalgi 
446-yil - miloddan avvalgi 386-yil) hisoblanadi. Uning asarlari dolzarbligi, jasorati, 
haqiqatgo„yligi bilan ajralib turardi. 
Aristofan komediyalarining qahramonlari ko'pincha Afina siyosatchilari, o'sha davrning mashhur 
shoirlari va faylasuflari bo'lishgan. Masalan, “Bulutlar” komediyasida shoir sofistlar ta‟limotini 
tanqid qiladi. Sokrat bosh qahramonga aylangan. “Arilar” komediyasi afinaliklarning sud ishlari 
va foydasiz tortishuvlarga bo„lgan ishtiyoqini masxara qiladi. 
Uygʻonish davri satirik adabiyoti vakillari (E.Rotterdamlik, F.Rable va boshqalar) oʻz matnlarida 
giperbola va groteskdan foydalanib, Aristofanga taqlid qilganlar.