Buxoro davlat universiteti u. M. Xalikova maktabgacha ta

STEAM ta'limi
- bu ilmiy usullar, texnik ilovalar, matematik 
modellashtirish, muhandislik dizayni yordamida qandaydir haqiqiy muammolarni 
hal qilishga urinishdir. Bularning barchasi o'quv jarayonini yanada rang-barang va 
mobil qiladi. Amalda talabalar jamoada ishlaydi, tadqiqot va tajribalar o'tkazadi, 
dizayn, dastur va modellarni ishlab chiqadi, o'z mahsulotlarini ijtimoiy tarmoqlar, 
Internet platformalari va veb-saytlar orqali targ'ib qiladi, bu esa o'rganish 

---

106 
motivatsiyasini oshiradi va dizayn va dasturlash sohasidagi asosiy bilimlarni 
kengaytiradi. 
Mashg‘ulotda STEAM yondashuvi nafaqat o'rganish usuli, balki fikrlash 
usulidir. STEAM ta'lim muhitida bolalar bilimga ega bo'ladilar va undan qanday 
foydalanishni darhol o'rganadilar. Binobarin, ular voyaga yetib, real hayotda, xoh u 
atrof-muhitning ifloslanishi, xoh global iqlim o‗zgarishi bo‗ladimi, hayot 
muammolariga duch kelganlarida, bunday murakkab masalalarni faqat turli 
sohalardagi bilimlarga tayanib, birgalikda ishlash orqali hal qilish mumkinligini 
tushunadilar. Bu erda faqat bitta fan bo'yicha bilimga tayanish etarli emas. Dunyo 
o'zgarmoqda, shuning uchun ta'lim bir joyda turmasin. So'nggi bir necha o'n 
yilliklardagi tabiiy fanlardagi o'zgarishlar hayajonli, ammo ayni paytda bizni 
tashvishga solmoqda. Bu biologiya sohasida barcha yangi narsalarni ixtiro qilish 
bilan birga, odamlar ilgari hech qachon duch kelmagan ko'plab yangi muammolar 
mavjud. Har kuni yangi ish turlari va hatto butun kasbiy yo'nalishlar paydo bo'ladi, 
shuning uchun zamonaviy o'qituvchilar biologiya fanidan o'zlari o'rgatadigan 
bilim va ko'nikmalar zamon talablariga javob beradimi yoki yo'qmi bu haqida 
o'ylashlari kerak. 
Fanni texnologiya, muhandislik, san'at va matematika bilan uyg'unlashtirgan 
holda, STEAM ta'limi bolalarni fanning boshqa sohalar va qiziqishlar bilan qanday 
bog'liqligini ko'rishga olib keladi va bu ba'zi bolalar fandagi muayyan tushunchalar 
yoki faoliyat bilan duch kelganida qo'rqitishni bartaraf etishga yordam beradi. 
Boshlang'ich maktabdagi birinchi hujayra diagrammasi chizmalarimizdan tortib, 
jamiyatimiz jurnallarini yorituvchi ilg'or vizualizatsiyagacha, vizual savodxonlik 
biologiyani o'rganish va muloqot qilishda muhim vositadir. Tarixan, rasm chizish 
biologiya talabalari va mutaxassislari asboblar qutisining bir qismi sifatida qabul 
qilingan. Bugungi tasviriy san'at bo'yicha STEAM tashabbuslari ushbu o'rganish 
an'analarining merosxo'ridir - ko'pchilik estetika, vizual savodxonlik va 
muloqotning aniq eslatmalarini o'z ichiga oladi. Ushbu tashabbuslar keng ko'lamli 
afzalliklarga ega: STEM-ga kengroq kirish va inklyuziya, ilmiy tushunchalarni 
o'rganishni yaxshilash, o'quv dasturida yetarli darajada bajarilmagan texnik 

---

107 
ko'nikmalarni shakllantirish va talabalarning dizayn va fanlararo hamkorlikdagi 
mahoratini oshirish. 
STEAM uchta sohada ayniqsa samarali bo'ldi: ilm-fanning ochiq va inklyuziv 
bo'lishiga yordam berish; ilmiy tushunchalar va madaniyatning ma'nosini 
oydinlashtirish; va ilmiy va estetik tarkibiy qismlar o'zaro takomillashtiriladigan 
hamkorlikdagi ishlarni rivojlantirish. 
Nima uchun boshlang'ich maktabda STEM ta'limini joriy qilish kerak? 
- Matematika, tabiatshunoslik fanlariga qiziqishni faollashtiradi. 
- Texnologiya, robototexnika, dizayn sohasidagi bilimlarni egallashga yordam 
beradi. 
- ijodiy qobiliyat va muloqot qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. 
- bolaning salohiyatini erta aniqlashga va uning kasbiy o'zini o'zi belgilashiga hissa 
qo'shadi. 
Yosh bolalar bilan STEM dan foydalanishda ularni murakkab jarayonlar va uzoq 
tushuntirishlar bilan yuklamaslik kerak. Boshlang'ich maktab uchun STEM ta'limi 
bo'yicha o'qituvchining maqsadi jarayonlar o'rtasidagi bog'liqlikni iloji boricha 
sodda tarzda ko'rsatish va tushuntirish, shuningdek, o'rganishda o'z-o'ziga 
ishonishni rivojlantirishdir. Ushbu maqsadlar uchun tajribalar eng mos keladi.