A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor
Mehnat haqi bo’yicha hisob-kitoblar auditini rejalashtirish bosqichi
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xodimlar bilan mehnat haqi yuzasidan hisob-kitoblar bo’yicha buxgalteriya hisobi va ichki nazorat tizimi holatini tekshirish yuzasidan testlar
|
16.3. Mehnat haqi bo’yicha hisob-kitoblar auditini rejalashtirish bosqichi
Har qanday faoliyat, xususan auditorlik faoliyati ham samarali bo’lishi uchun dastavval, uning puxta va aniq rejasi yoki dasturini tuzish lozim. Ularning mazmuni qo’yilgan maqsad va uni bajarish uchun belgilangan aniq vazifalardan kelib chiqadi. Tekshiruv o’tkazishni boshlashdan avval auditor korxonada mehnatga haq to’lashning qanday shakllari va tizimlari qo’llanishi, xodimlar jadvali, mehnatga 370 haq to’lash va mukofotlash to’g’risida ichki nizomlar, jamoa shartnomasi mavjudligi, mehnatga haq to’lash hisobi qanday tashkil etilganligi, ushbu hislob bo’limi kompyuterlashtirilganligi va boshqa masalalarni aniqlashi lozim. Albatta, auditor test savollar ro’yxatini ishlab chiqishi lozim. Quyida mehnatga haq to’lash bo’yicha audit dasturini tuzishdan oldin tuzilgan test savollari jadvali keltiriladi. Xodimlar bilan mehnat haqi yuzasidan hisob-kitoblar bo’yicha buxgalteriya hisobi va ichki nazorat tizimi holatini tekshirish yuzasidan testlar № Savol mazmuni yoki o’rganilayotgan ob’ekt Javob mazmuni (tekshiruv natijasi) Belgi Auditorning xulosalari va qarorlari 1 2 3 4 5 A.Ichki nazorat 1 Xodimlar jadvali tasdiqlanganmi va unga rioya etiladimi? Xodimlar jadvali har yili bir marotaba qaytadan ko’rib chiqiladi N2 Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin 2 Har bir xodimga shaxsiy varaqalar yuritilganmi Ha, yuritilgan N4 Nazorat etarli darajada 3 Ishga qabul qilish va ishdan bo’shatish to’g’risidagi buyruqlar o’z vaqtida qabul qilinadimi? Buyruqlar o’z vaqtida va to’g’ri qabul qilinadi N4 Nazorat etarli darajada 4 Xodimlar bo’limi tomonidan tasdiqlangan ishbay haqlar va ta’rif stavkalari qo’llaniladimi? Xodimlar bo’limi tomonidan bir yilda kamida bir marotaba tanlab olib nazorat amalga oshiriladi N2 Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin 5 Ish haqidan ushlab qolishlar tekshiriladimi? Bir yilda kamida bir marotaba tanlab olib nazorat amalga oshiriladi N2 Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin 6 Soliqlar, ijtimoiy sug’urta bo’yicha hisob- kitoblar soliq idoralari tomonidan tekshirilganmi? Hisobot yilida tekshiruv o’tkazilmagan N2 Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin 7 Hisob-kitob to’lov qaydnomalari to’g’ri raqamlanganmi ? Ketma-ket raqamlash qo’llaniladi N4 Nazorat etarli darajada 8 Mukofotlar, mehnat ta’tili, kasallik varaqalari va boshqalarni hisoblash tartibiga rioya qilinadimi? Rioya qilinadi, lekin korxonada to’lovlar tartibi to’g’risida ichki Nizom ishlab chiqilmagan va tasdiqlanmagan N2 Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin 9 Ish haqi va boshqa to’lovlar o’z vaqtida to’lanmagan holatlar bo’lganmi? Ha, bo’lgan N2 Sabablarini aniqlash lozim 10 Ish haqini tayyor mahsulotlar bilan to’lash holatlari bo’lganmi? Ha, bo’lgan N2 Soliqqa tortish to’g’ri hisoblanganligini tekshirish lozim 11 Ish haqi bo’yicha schyotlarning o’zaro bog’lanish chizmasi ishlab chiqilganmi? Yo’q, ishlab chiqilmagan. N2 Schyotlar korresponden- tsiyalanishida xatolar bo’lishi mumkin 12 Ish haqini hisoblash bo’yicha dastlabki hujjatlar, tahliliy va sintetik hisob ma’lumotlari solishtiriladimi? Chorak oxirida tanlab olib tekshiriladi N3 Tanlab olib tekshiruv o’tkazish lozim Izoh: N1-past daraja; N2-o’rtachadan past; N3-o’rtacha, N4-yuqori. 371 Ustav kapitalini shakllanishi va harakati va ulardan foydalanish bo’yicha auditorlik tekshiruvining o’tkazish rejasini tuzishi va audit dasturini tayyorlashi lozim. Amalda, auditni rejalashtirish jarayoni auditorlik tashkiloti bilan xo’jalik yurituvchi sub’ekt o’rtasida shartnoma tuzulgunga qadar boshlanadi. Bu xolat ko’p hollarda, agar mijoz bilan shartnoma tuzulmasa, auditni rejalashtirish bilan bog’liq xarajatlar qaysi manbalar hisobidan mablag’ bilan ta’minlanishi to’g’risidagi savolni yuzaga keltiradi. Keyinchalik shartnoma tuzulgan holda auditni dastlabki rejalashtirishga doir ishlar qiymati o’tkaziladigan auditning umumiy qiymatiga qo’shiladi, aks xolda u auditorlik tashkilotining mablag’lari hisobidan amalga oshirilishi lozim.Rejalashtirish auditning boshlang’ich bosqichi bo’lib,auditorlar reja tuzulgunga qadar bevosita tekshiruv ishlarini boshlamasliklari lozim. Quyidagi jadvalda mehnat haqi yuzasidan xodimlar bilan hisob-kitoblarga doir auditorlik tekshiruvining rejasi keltirilgan. Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|