Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

-
88
-
nagruzkalarga, shuningdek, nihoyatda horg‘inlik hissiga 
bardosh berishga tayyor turishni tarbiyalash bilan olib 
boriladi. Sportchilar mashg‘ulotda ozmi-ko‘pmi charchoqni 
his qilsalargina, ularda chidamlilik ortib boradi. Bu esa tashqi 
tomondan chidamlilikning ortib borishida namoyon bo‘ladi. 
Moslashuv o‘zgarishlarning miqdori va qay maqsadga 
qaratilganligi, trenirovka nagruzkalari natijasida organizmdagi 
javob reaksiyasi xarakteri darajasi bilan belgilanadi. 
Chidamlilikni tarbiyalashda yuklama kriteriyasi va 
komponentlari. 
Chidamlilik 
mashg‘ulotlar 
davomida 
sportchini bir oz bo‘lsada charchashni his qilishi orqali 
rivojlanishiga e’tibor bersak yuklamadan so‘ng tiklanish juda 
oz vaqt ichida sodir bo‘lsa chidamlilikni rivojlanmasligi 
ma’lum bo‘ladi. Ish hajmi katta bo‘lib charchoq his qilish 
bilan bajarilsa organizm yuklamaga moslasha boshlaydi va 
qator 
mashg‘ulotlardan 
so‘ng 
chidamlilikni 
ortib 
borayotganligi ko‘zga tashlanadi. Moslashuv organizmdagi 
o‘zgarishlar darajasi, yuklamaga javob reaksiyasi xarakteri, 
uni ko‘lami yo‘nalishi orqali sodir bo‘ladi. Har xil tipdagi 
nagruzkada charchoq bir xil bo‘lmaydi. 
Siklik 
mashqlarni 
bajarishda 
chidamlilik 
uchun 
yuklamaning to‘la tavsifini quyidagi besh komponentda 
ko‘rishimiz mumkin; 
1) mashqni absolyut intensivligi ( harakatlanish tezligi);
2) mashqni davomiyligi (uzunligi); 
3) dam olish intervalining katta kichikligi; 
4) dam olishning xarakteri (faol yoki passiv); 
5) mashqni takrorlashlar (qaytarishlar) soni; 
Bu komponentlarni bir-biri bilan o‘zaro uzviy olib borish 

---

-
89
-
orqali berilgan yuklama organizmning faqat javob reaksiyasi 
ko‘lamigagina emas, hatto uning sifati xususiyatini ham 
turlicha bo‘lishiga olib kelishi amaliyotda isbotlandi. Yuqorida 
qayd qilingan komponentlarni ta’sirini siklik mashqlar 
misolida ko‘rib chiqamiz: 
1.