Yechish jarayonini m odellashtirish

---

3. 
Matnli 
masalalar 
yechish jarayonini 
m odellashtirish 
deganda nimani tushunasiz?
11.2. M atnli masalalarni yechish m etodlari
M atnli m asalalarni yechish metodlari. 
M asalalar yechish 
boshlangMch matematika kursining muhim tarkibiy qism laridan 
biridir. M asalalar yechish orqali o‘quvchilar arifm etik am allar 
komponentlari va natijalari orasidagi bogManish, sonlar o ‘rtasi- 
dagi turli munosabatlar geometrik tushunchalar mazmuni, miq­
dorlar, ularning oMchovlari, miqdorlar orasidagi bog‘ lanishlar 
bilan tanishadilar.
M asalani yechish uchun masalani tinglash va mustaqil o ‘qib 
tushinish kerak.
M asalani o4qish maboynida u dastlabki analiz qilish amalga 
oshadi: nimalar maMum va nima nomaMum, m a’lum sonlar 
nimani bildiradi va ular oczaro qanday bogMangan, maMum sonlar 
bilan izlanayotgan kattalik qanday bogManishga ega?, degan 
savollarga javob izlanadi.
Ayrim turdagi masalalarni yechishda yechish usulini umum- 
lashtirish ustida ishlashni eslab qolish ishi bilan almashtirish 
kerak emas, chunki bu holda o‘quvchi tanish turdagi masalani 
taniy biladi va uni yechishdagi amallarni bajarish tartibini eslaydi, 
avval qocshaman so‘ngra boMaman... va hokazo. O 'quvchining 
butun harakati berilgan sonlar va izlanayotgan son orasidagi 
tegishli bogManishlarni ochib berishga qaratilgan boMishi kerak, 
uning asosida u tegishli arifmetik amalni tanlaydi. Bolalarga 
umumlashtirish uchun yordam beradigan usullarni ochib beramiz.
MaMum turdagi masalalarni yechish usullarini to ‘g ‘ri umum­
lashtirish uchun, masalalarni tanlash va joylashtirish sistemasi 
katta ahamiyatga ega. Sistema maMum talablarni qanoatlantirishi 
lozim. Eng avvalo masalalar asta-sekin murakkablashib borishi 
kerak. Murakkab las htirish masala yechiladigan amallarning sonini 
orttirish yoMi bilan berilgan son va izlanayotgan son orasida 
yangi, bogManishlarni kiritish yoMi bilan olib borishi mumkin.
414

---

Masalan, baho, narx, m iqdor kabi kattaliklar bilan 4-propor- 
sionalni topishga doir masala bilan tanishgandan so‘ng ikkitadan 
ortiq amal bilan yechiladigan masalalar kiritiladi.
M a’lum turdagi masalalarni yechish usullarini tocg ‘ri umum- 
lashtirishda harfiy m a’Iumotli masalalar yordam beradi.
Yangi turdagi masalani yechish uquvini hosil