Mehnatni muhofaza qilinishini ta’minlash
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiyasi
Kengashi bilan birgalikda mehnatni, atrof muhitni
muhofaza qilishning ilmiy asoslangan standartlari,
qoida va me’yorlarini ishlab chiqish va qabul qilish
yo‘li bilan ishlab chiqarishda mehnat xavfsizligini
ta’minlash uchun zarur bo‘lgan talablar darajasini
belgilaydi. Shuningdek, kasaba uyushmalari bilan
kelishilgan holda mehnat sharoitlarini yaxshilash,
ishlab
chiqarishdagi
jarohatlanishlar,
kasb
kasalliklarining oldini olishga oid Respublikaning
aniq maqsadga qaratilgan dasturlarini ishlab chiqadi
va moliyaviy ta’minlaydi hamda ularning bajarilishini
nazorat qiladi. Vazirliklar va idoralar tegishli kasaba
uyushmasi idoralari bilan kelishilgan holda mehnat
sharoitlarini yaxshilashga oid tarmoq dasturlarini
ishlab chiqadilar va moliyaviy ta’minlaydilar.
Korxona ma’muriyati, yollovchi, mulkdor yohud
ular vakolat bergan boshqaruv idorasi korxonada
mehnatni muhofaza qilish standartlari, qoida va
me’yorlarining
talablari,
shuningdek,
jamoa
shartnomasida
ko‘zda
tutilgan
majburiyatlar
bajarilishini ta’minlaydi. Korxonalarning ishlovchilari
respublikaning tegishli qonunlari va me’yoriy
hujjatlari jamoa shartnomalari bilan belgilangan
mehnatni muhofaza qilish qoidalari va me’yorlari
talablarga
rioya
etishlari
shart.
Standartlar,
ergonomika, mehnatni muhofaza qilishga doir
qoidalar va me’yorlar talablariga javob bermaydigan
ishlab chiqarish binolari va inshoatlarini loyihalash,
qurish hamda qayta qurish, ishlab chiqarish
vositalarini ishlab chiqish, tayyorlash, ta’mirlash,
texnologiyalarni joriy etishga, shu jumladan xorijda
sotib olinganlarini joriy etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Hech bir yangi yoki qayta qurilayotgan korxona,
ishlab chiqarish vositalari agar ular O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilagan tartibda
beriladigan
xavfsizlik
shahodatnomasiga
ega
bo‘lmasa, foydalanishga qabul qilinishi va ishga
tushirilishi mumkin emas.
Belgilangan tartibga ro‘yxatdan o‘tkazilishi
lozim
bo‘lgan
korxonalar
O‘zbekiston
Respublikasining tegishli nazorat idoralari beradigan
faoliyatni amalga oshirish huquqini ta’minlovchi
ruxsatnomani
oldindan
taqdim
etishlari
shart.
Korxonaning ko‘rsatilgan ruxsatnomani olish tartibi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
tomonidan belgilanadi.
Mehnat
xavfsizligi
talablariga
javob
bermaydigan va ishlovchilar sog‘lig‘i hamda hayotiga
xavf tug‘diruvchi korxonalar faoliyati yoki ishlab
chiqarish vositalaridan foydalanish, ular mehnat
xavfsizligi talablariga muvofiq holga keltirilgunga
qadar,
O‘zbekiston
Respublikasi
qonunlarida
belgilangan tartibda vakolatli idoralar tomonidan
to‘xtatib qo‘yilishi kerak. Yo‘l qo‘yiladigan eng ko‘p
me’yorlari (konsentratsiyasi) ishlab chiqilmagan va
belgilangan tartibda ekspertizadan o‘tmagan zararli
moddalarni ishlab chiqarishda qo‘llash taqiqlanadi.
O‘zbekiston Respublikasida davlat va korxonalar
oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarida korxonalarning
mehnatni muhofaza qilish uchun mutaxassislar
tayyorlashni ta’minlaydilar.
Oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlari xalq xo‘jaligi
turli tarmoqlaridagi ishlab chiqarish xususiyatlarini
hisobga olgan xolda talabalar va o‘quvchilar mehnatni
muhofaza qilish kursini albatta o‘tishlarni tashkil
etishlari kerak. Vazirliklar, idoralar, konsernlar,
assotsiatsiyalar va boshqa xo‘jalik boshqaruvi
idoralari mehnatni muhofaza qilish tizimida ishlash
uchun
mutaxassislarning
qayta
ixtisoslashuvini
ta’minlaydilar. Mehnatni muhofaza qilishni moliyaviy
ta’minlash davlat tomonidan, shuningdek mulk
shaklidan qat’iy nazar jamoat birlashmalari,
korxonalarning ixtiyoriy badallari hisobiga amalga
oshiriladi va mehnatni muhofaza qilish uchun tegishli
byudjetlardan alohida qayd bilan ajratiladigan byudjet
mablag‘lari (respublika va mahalliy) boshqaruv
hamda nazorat idoralarini saqlash, ilmiy-tadqiqot
ishlarini moliyaviy ta’minlash, mehnatni muhofaza
qilishga oid davlatning aniq maqsadga qaratilgan
dasturlarini bajarish uchun foydalaniladi.
Har bir korxona mehnatni muhofaza qilish uchun
zarur
mablag‘larni
jamoa
shartnomasida
belgilanadigan miqdorda ajratadi. Korxonalarning
xodimlari ana shu maqsadlar uchun qandaydir
qo‘shimcha chiqim qilmaydilar.
Korxonalar o‘zining xo‘jalik, tijorat, tashqi
iqtisodiy va boshqa faoliyatidan keladigan foyda
(daromad), shuningdek boshqa mablag‘ hisobiga
mehnatni muhofaza qilishning markazlashtirilgan
fondlarini tashkil etish huquqiga ega [12].
Mehnatni muhofaza qilishga mo‘ljallangan
mablag‘larni
boshqa
maqsadlarga
ishlatish
taqiqlangan bo‘lib, fondlarni tashkil etish va ulardan
foydalanish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi
tomonidan
O‘zbekiston
Kasaba
uyushmalari
Federatsiyasi
Kengashi
ishtirokida
belgilanadi.
Korxonalar foydasining mehnatni muhofaza
etishga oid adabiyotlar, plakatlar, boshqa targ‘ibot
vositalarini nashr etish hisobiga hosil bo‘lgan qismiga,
shuningdek, ilmiy-tadqiqot va loyiha konstruktorlik
tashkilotlari foydasining jamoani va ishlovchilarni
yakka tartibda himoyalash vositalarining yangilarini
yaratish, ishlab chiqarish muhitini nazorat qilish
asboblari va dozimetriya vositalarining yangilarini
yaratish, ishlab chiqarish va mavjud vositalarini sotish
hisobiga hosil bo‘lgan qismiga imtiyozli soliq
solinadi.
Korxonadagi, har bir ish joyidagi mehnat sharoiti
mehnatni muhofaza qilish standartlari, qoida va
me’yorlari talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
Korxonada mehnatning sog‘lom va xavfsiz
sharoitlarini ta’minlash, ishlab chiqarishning xavfli,
zararli omillari ustidan nazorat o‘rnatilishini tashkil
etish va nazoratning natijalari to‘g‘risida mehnat
jamoalarini o‘z vaqtida xabardor qilish ma’muriyat
zimmasiga yuklanadi.
Mehnat sharoiti zararli va xavfli ishlab
chiqarishlarda, shuningdek, o‘ta noxush haroratli yoki
ifloslanishlar bilan bog‘liq sharoitlarda bajariladigan
ishlarda mehnat qiluvchilarga davlat boshqaruvi
idoralari belgilagan me’yorlarda maxsus kiyim,
poyafzal va boshqa shaxsiy himoya vositalari, yuvish
va dezinfeksiyalash vositalari, sut yoki unga
tenglashadigan
boshqa
oziq-ovqat
mahsulotlari,
parxez ovqatlar bepul beriladi.
Korxonada mehnatning sog‘lom va xavfsiz
sharoitlarini ta’minlash yuzasidan ma’muriyat bilan
xodimlarning
o‘zaro
majburiyatlari
jamoa
shartnomasi yoki bitmda ko‘zda tutiladi.
Vazirliklar, idoralar, konsernlar, assotsiatsiyalar,
boshqa xo‘jalik organlari kasaba uyushmalari
Markaziy (respublika) qo‘mitasi bilan kelishib o‘zlari
tasdiqlaydigan nizomga muvofiq mehnat muhofazasi
ishlarini muvofiqlashtirib boradilar.
Xodimlar soni 50 nafar va undan oshadigan
korxonalarda maxsus tayyorgarlikka ega shaxslar
orasidan mehnatni muhofaza qilish xizmatlari tuziladi
(lavozimlar joriy etiladi), 50 va undan ziyod transport
vositalariga ega bo‘lgan korxonalarda esa bundan
tashqari yo‘l harakati xavfsizligi xizmatlari tuziladi
(lavozimlar joriy etiladi). Xodimlar soni va transport
vositalari miqdori kamroq korxonalarda mehnatni
muhofaza qilish xizmatining vazifalarini bajarish
rahbarlardan birining zimmasiga yuklanadi. Mehnatni
muhofaza qilish va yo‘l harakati xavfsizligi xizmatlari
kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishilgan
nizomlar asosida ishlaydi va o‘z maqomiga ko‘ra
korxonaning asosiy xizmatlariga tenglashtiriladi
hamda uning rahbariga bo‘ysunadi. Mehnatni
muhofaza qilish xizmatlarining mutaxassislari barcha
xodimlar mehnatni muhofaza qilish qoidalari va
me’yorlariga rioya etishlarini nazorat qilish, tarmoq
bo‘linmalari rahbarlariga aniqlangan nuqsonlarni
bartaraf etish haqida bajarilishi shart bo‘lgan
ko‘rsatmalar berish, shuningdek, mehnatni muhofaza
qilish to‘g‘risidagi qonunlarni buzayotgan shaxslarni
javobgarlikka
tortish
haqida
korxonalarning
rahbarlariga
taqdimnomalar
kiritish
huquqiga
egadirlar. Mehnatni muhofaza qilish va yo‘l harakati
xavfsizligi xizmatlarining mutaxassislari ularning
xizmat vazifalariga taaluqli bo‘lmagan ishlarni
bajarishga jalb etilishlari mumkin emas.
Ayrim bir vaqtda mehnatni muhofaza qilish va
yo‘l harakati havfsizligi xizmatlari korxona faoliyati
to‘xtatilgan taqdirdagina tugatiladi.
Dostları ilə paylaş: |