40
Takror ishlab chiqarish omillari asosan jamg‗arilgan mehnat miqdori bir
tarafdan iqtisodiy o‗sishga sabab bo‗lsa, ikkinchi tarafdan asosiy ishlab chiqarish
fondlari, qo‗llanilayotgan texnologiya hamda foydalanilayotgan materiallarga bog‗liq
hisoblanadi. Shuning uchun butun jamg‗arilgan mehnat, uning ayrim qismlari
xo‗jalik faoliyatining qaysi sohalarida va qanday shakllarda to‗plangan bo‗lmasin,
ularni faqat iqtisodiy o‗sishni ta‘minlovchi tashqi omillar sifatida qarash mumkin
emas, chunki ular iqtisodiy o‗sishning natijalaridir.
Iqtisodiy o‗sishning an‘anaviy omillaridan farqlash uchun jamg‗arilgan
mehnatni iqtisodiy o‗sish omili deb yuritamiz. Buning o‗rniga jamg‗arilgan mehnatni
iqtisodiy o‗sishda ham sarf tarafdan, ham ishlab chiqarish natijalari tarafidan
ifodalovchi tushuncha sifatida kiritamiz.
Takror ishlab chiqarish omillari iqtisodiy o‗sishning yo‗nalishlararo
munosabatlari ham miqdoriy, ham sifat jihatdan tekshiriladi. Bunda iqtisodiy
o‗sishning yo‗nalishlararo munosabatlari rivojlanish darajalarida va bosqichlarida
saqlanib qolish yoki qolmasligini aniqlashdan iborat. Bundan tashqari mavjud
munosabatlarni barqarorlashtirish, o‗zgarish ahvollarini aniqlash va yo‗nalishlarini
iqtisodiy o‗sish tarafiga yo‗naltirilishi lozim.
Takror ishlab chiqarish omillari o‗rtasidagi bog‗liqliklarning qaysi shakli
yaxshi ekanligini iqtisodiy o‗sish va uning omillarining iqtisodiy ma‘nolariga
asoslanib o‗tkaziladigan bir va ko‗p tomonlama bog‗liqliklarning qiyosiy tahlili
beriladi. Iqtisodiy o‗sish va uning omillari o‗rtasidagi bog‗liqliklar quyidagicha
aniqlanadi. Takror ishlab chiqarishning omillari iqtisodiy o‗sish sarf-ishlab chiqarish
shaklidagi bir taraflama bog‗liqlikda bo‗ladi. Milliy daromad va asosiy fondlar
hamda
ishchi
kuchi
o‗rtasidagi bog‗liqliklar yuqoridagi bir taraflama
bog‗liqliklarning tipik ko‗rinishi hisoblanadi. Bunda mehnat va asosiy fondlar ishlab
chiqarishga sarfni bildirsa, milliy daromad qilingan sarflarning natijasi sifatida
qaraladi. Ammo, milliy daromad va mehnat hamda asosiy fondlar o‗rtasida esa ko‗p
tomonlama bog‗liqliklar mavjud bo‗ladi.
Dostları ilə paylaş: