O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov. M. S. Saidova

4
.1
8
-ra
sm
. 
A
ly
um
ihi
y qir
ind
il
ar
in
i
yo
g‘
si
zl
ant
ir
is
h 
 v
a
 qu
ri
ti
sh 
 l
ini
y
a
si
: 
1
-b
u
n
k
er
; 
2
-p
la
st
in
k
as
im
o
n
o
zi
q
la
n
ti
ru
v
ch
i;
3
-e
la
k
; 
4
, 
8
-e
le
v
at
o
r;
5
-q
u
ri
ti
sh
b
arab
an
i;
6
-o
q
iz
is
h
na
v
i;
7
- 
b
ara
b
an
si
mo
n
e
la
k
; 9
-t
em
ir
n
i a
jra
ti
sh
m
o
sl
am
as
i; 
10
-q
ir
q
ic
h
li
t
ra
n
sp
ar
ty
o
r.

---

99 
yog‗ va boshqa organik aralashmalarni yonishi yuz beradi. Shu bilan birga metall 
qisman oksidlanadi va kuyadi. Quritgich mazut yoki tabiiy gaz bilan isitiladi. Turli 
metall asosli qirindilarni yog‗sizlantirish liniyasining texnik xarakteristikasi 
quyidagi 4.1-jadvalda keltirilgan. 
4.1–jadval.
Turli metall asosli qirindilarni yog‘sizlantirish liniyasining texnik xarakteristikasi 
Ko‘rsatgichlar
Alyuminiy asosli, 
%
Bronza-latun 
asosli, % 
Dastlabki qirindi tarkibi: %: 
suv 
20 gacha 
10-16 
moylovchi-sovutuvchi suyuqlik 
12-18 
10-16 
erkin temir 
8 gacha 
10 gacha 
tuproq chiqindilari 
6 gacha 
4 gacha 
Harorati:
0
S: 
kuydirish
350-400 
300-350 
barabanga kirishdagi qirindilar 
700 gacha 
700 gacha 
barabandan chiqishdagi qirindilar 
200 gacha 
200 gacha 
ajralayotgan gazlar 
200 
200 
Qirindilarni yog‗sizlantirishda va quritishda minimal oksidlanishni va 0,05 foizdan kam 
tarkibli qoldiq yog‗larni hosil bo‗lishini Intal (Buyukbritaniya) qurilmasi ta‘minlaydi. Bu 
quril ma (4.2-rasm) uchta seksiyadan tashkil topgan barabanga ega; birinchi seksiyada 
yoqilg‗ini yoqish hisobiga qirindilar isitiladi, ikkinchisi issiqlik izolyasiyasiga (shamotli 
qoplama) ega, uchinchisini qoplamasi yo‗q. Shunga mos holda, qirindiga ishlov berish 
jarayoni uchta bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqichda, qirindi 400-500

C 
haroratgacha qizdirilganda, namlik bug‗lanadi va qisman yog‗ yonadi. Ikkinchi zonada 
quritish jarayoni tugallanadi va uchinchi bosqichda qabul qilgich tomondan kelgan havo 
bilan qirindi sovitiladi.

---

100 
Qirindilarni sovitishda havo qiziydi va ikkinchi qismga (bo‗lim) o‗tib, u erdagi yog‗ va 
suv bug‗larini birinchi qismga olib o‗tadi. Bu erga yog‗ bug‗lari qisman yonadi, 
aralashmani qolgan qismi oxirigacha yoqish kamerasida yonib ketadi. Qirindilarni 
oksidlanishini oldini olish uchun barabanni birinchi qismida tiklanuvchi atmosfera ushlab 
turiladi.