Applications in the construction of varnish-paint materials
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 3 « Научный импульс » Мая , 2023 1723 chidamli bo’lgan. Bo’yoqlar sifatini oshirish maqsadida tarkibiga turli organik yog’lar, sut zardobi, o’simliklar qaynatmalari, quritilgan hashoratlar talqoni va boshqalar aralashtirilgan. Arxitektura obidalari bezak qatlamining bir necha yuz yillar davomida sifatini yo’qotmasligi sababi aynan lok-bo’yoqlar tarkibining tabiiyligidadir *7+. Samarqand shahri yaqinidagi Afrosiyob antik shahri binolari qoldiqlari devorlariga chizilgan rasmlarning bir necha ming yillar davomida saqlangani yuqorida aytilgan fikrlarni tasdiqlaydi. Butun dunyoda lok-bo’yoq materiallar turlarini ko’paytirish, ishlab chiqarish hajmini oshirish, sifatini yaxshilash sohasida ilmiy-amaliy ishlar olib borilmoqda. Ayniqsa, namlik va haroratning o’zgarishi ta’siriga bardoshli, bino va inshootlarning fasadlarini bezashda ishlatiladigan bo’yoq tarkiblarini yaratish asosiy muammolardan hisoblanadi. Bezak ishlarini olib borishda bo’yoq tarkiblarining tannarxi 80% tashkil etadi. Fasad bo’yoqlariga odatda havoni to’la yoki qisman o’tkazish, ob-havo sharoitiga va nurga chidamlilik talab qilinadi [8]. Bo’yoq va loklar (LKM) bo’yash yoki qoplash uchun mo’ljallangan turli xil yuzalar – yog’och, metall, beton va boshqalar. Bo’yoq va lok tarkibiga quyidagilar kiradi: plyonka, pigmentlar, bo’yoqlar va boshqa funktsional qo’shimchalar. Kinooperatorlar kelib chiqishi bo’yicha tabiiy, sun’iy, sintetik; operatsion xususiyatlari bo’yicha - issiqqa chidamli, sovuqqa chidamli va boshqalar; tayinlash bo’yicha - tashqi yoki ichki ish uchun. Bo’yoq materiallari tarkibi va maqsadiga qarab quyidagilarga bo’linadi: bo’yoqlar (shu jumladan emal bo’yoqlari-emallari), loklar, quritadigan yog’lar, astarlar, macunlar. Bo’yoq va emallar rang va yashirish kuchiga ega, loklar shaffof rangsiz yoki rangli plyonka beradi. Bo’yoq uchun yordamchi moddalar erituvchi, suyultiruvchi, tozalovchi va quritgichlar (quritish tezlatgichlari) [9]. Yog’li loklar – yog’ va boshqa bo’yoqlar, loklar, astarlar, macunlar tayyorlash uchun ishlatiladigan plyonkali va biriktiruvchi materiallar. Ular bo’yashdan oldin yog’och va boshqa g’ovakli sirtlarni emdirish uchun ishlatiladi. Quritadigan yog’larning assortimenti avvalgi plyonka xarakteriga ko’ra bo’linadi; tarkibida quritadigan yog’lar erituvchisiz (tabiiy) va erituvchilardir. Faqat quritishdan tayyorlangan tabiiy quritish moylari o’simlik moylari – zig’ir va kenevir. Tabiiy quritadigan yog’lar oksidlanadi *10+. Yarim tabiiy quritish yog’i o’simlik moylarini, yog’larni, neft mahsulotlarini termik ishlov berish yo’li bilan olinadi, tarkibida quritgichlar va erituvchilar mavjud. Oksidlangan siqilgan quritadigan yog’lar quritadigan yog ‘-oqsil yoki oqsil aralashmasi nomi ostida ishlab chiqariladi. Erituvchi tarkibi 45% gacha. Shuningdek, ular quritilgan yog’larni ishlab chiqaradi (past sifatli o’simlik moylaridan, neft mahsulotlaridan foydalaning); sintetik va sun’iy quritadigan yog’lar neft-kimyo sanoatining turli xil yon mahsulotidir [11]. |