N. A. Egamberdieva

Mavzuni m ustahkam lovchi savollar
1. B olaliktepa yodgorlilidagi devoriy suratlarda nimalar tasvirlangan?
2. M onum ental tasviriy san’at deganda nimani tushunasiz?
3. Ilk o ‘rta asrlarda haykaltaroshlikning taraqqiy etishini misollar 
bilan tushuntiring?
4. K o ‘shklar nima?
5. Ilk o ‘rta asrlarda X orazm da shahar madaniyatining o ‘ziga xos 
tom onlarini ko‘rsatib bering?
6. K oroplatika nima?
Y odda tuting! Ilk o‘rta asrlarda
• Erga egalik munosabatlari shakllangan.
• Y irik er egalari dehqonlar b o ‘lgan.
• D ehqonlar ko‘shklarda у ashagan.
• S hahar 2 qismdan iborat boMgan.
• A rk baland tepalikka qurilib, chuqur choh bilan himoyalangan.
• VI asrda M ingo‘rik Toshkent poytaxti bo‘lgan.
• C hilonzor Oqtepasi otashparastlar ibodatxonasi bo'lgan.
• B uxoroning «zandanachi» ipak matolari 
dunyoga mashxur 
boMgan.
• S aroylar devoriy suratlar bilan bezatilgan.
• K oroplastika sopoldan ishlangan haykalchalardir.
• O stodonda marhumlarning tozalangan suyaklari saqlangan.
• X orazm da m e’moriy va statuar ostodonlar tarqalgan.
• C hochda chizma naqshli yashiksimon ostodonlar tarqalgan.
• S o ‘g ‘da otashparastlik e ’tiqodi bilan bogMiq boMgan syujetli 
ostodonlar tarqalgan.

---

Rivojlangan o‘rta asrlar davri 0 ‘zbekiston tarixida Som oniylar 
davlati tashkil topishidan boshlanib, to temuriylar davlati inqirozigacha 
(IX-XVI asr) davom qiladi. Bu davm i ijtimoiy va iqtisodiy, siyosiy va 
madaniy jihatdan ikkita taraqqiyot va bitta inqiroz bosqichiga bo‘linadi. 
Birinchi taraqqiyot bosqichi 
IX -X III asr boshlarini o ‘z ichiga oladi. 
Bu davr madaniy hayoti islom m afkurasi asosida shakllanib, o ‘ziga xos 
madaniy rivojlanish kuzatiladi. M arkazlashgan davlat tashkil qilinib, 
unda a w a l somoniylar (IX-X ), so ‘ng esa, uning hududlari uchta turkiy 
davlatlar- qoraxoniylar, g‘aznaviylar va saljuqiylar o'rtasida (XI asrda) 
taqsimlanib, bu hududlaming katta qism ida XII asr o‘rtalarida buyuk 
xorazmshohlar davlati tashkil topadi.
XIII asr boshlarida mo‘g ‘ullam ing O lrta Osiyoga hujum i va 
bo‘ysundirishi madaniy taraqqiyotga o ‘ta darajada salbiy ta’sir ko 'rsatib , 
uning rivojlanishini bir necha yillarga to ‘xtatib qo'yadi. Bu jarayon to 
Amir Temurning hokimiyatni egallab, 
markazlashgan davlat tashkil 
qilgunicha davom etadi. 
Shu sabab XIII asr 0 ‘zbekiston tarixiga 
inqiroz davri 
boMib kirgan. A m ir Temur va tem uriylar davrida 
madaniy, ijtimoiy va iqtisodiy hayot jonlanadi, o‘ziga xos m adaniy 
taraqqiyot kuzatiladi. Bu davr