O’zbekiston Respublikasi Xalq

 
Mustahkamlash uchun savollar: 
1.Biologiya о‘qitish metodikasining asosiy maqsadi vazifalari nimalardan 
iborat? 
2.Biologiya о‘qitish metodikasining о‘quv fani bilan fani boshqa fanlar orasida
qanday tafovutlar mavjud? 
3. Biologiya о‘qitish metodikasi fan sifatida nimalarni о‘rgatadi? 
4. Biologiya о‘qitish metodikasi о‘quv fani sifatida qanday vazifani bajaradi? 
5.Biologiya о‘qitish metodikasi bilan pedagogika fani о‘rtasida qanday 
bog‘lanishlar bor? 

---

33 
5-§ TURKISTON JADIDCHILIK HARAKATIDA TA’LIM VA 
TARBIYA 
«Jadid»
sо‘zi arabcha sо‘z bо‘lib, 
«yangi», «jadidchilik»
esa yangilik 
tarafdorlari degan ma’noni bildiradi. 19 asr oxiri 20 asrning boshlarida Turkistonda 
chor mustamlakachiligining kuchayishi natijasida о‘lkada jadidchilik xarakatining 
vujudga kelishiga sabab bо‘ldi. Jadidlar Misr, Turkiya, Kavkaz, Turkiston va 
boshqa о‘lkalarda siyosiy oqim sifatida yuzaga keldi. Jadidlar о‘z davrining eng 
ilg‘or kishilaridir.Bu kishilar jamiyatning qaysi tabaqasiga mansubligidan qat’iy 
nazar, yangilik, taraqqiyot, ma’rifat va madaniyat tarafdori bо‘lib chiqdilar.
Turkistonlik jadidlar ona Vatanlarini mustaqil, ozod holda kо‘rishni 
о‘zlarining bosh maqsadlari deb bildilar. Milliy ozodlik kurashida qurol kuchi 
bilan muvaffaqiyat qozonib bо‘lmasdi. Shu bois ular milliy istibdodga tushib 
qolishlarining sabablarini tahlil qilib, bularning tub ildizlari yо‘q qilib tashlash 
lozimligini anglab yetdilar. Natijada jadidlarining hamma narsadan oldin halqqa 
ma’rifat berish lozim degan g‘oyasi yuzaga keldi. Jadidlar 1906 yildayoq 
«Taraqqiyot» deb nomlangan gazeta nashr ettirib, о‘z g‘oyalarini tarata 
boshladilar. Turkistonning turli shaharlarida jadid maktablari ochilib, ularda diniy 
ilmlar bilan birgalikda dunyoviy bilimlar jumladan tabiat haqidagi bilimlar ham 
targ‘ib qilina boshlandi. Jadidlar uchun ilm va ma’rifat yagona qurol bо‘lib, ular 
shu qurol yordamida о‘lkada ijtimoiy – iqtisodiy va madaniy taraqqiyot uchun 
kurashmochi bо‘ldilar. Jadidlar о‘z ezgu orzularini, faqat maktab, ma’orif va ta’lim 
tarbiyani tо‘g‘ri yо‘lga qо‘yish, uni rivojlantirish bilangina amalga oshirish 
mumkin, deb bildilar. 
Jadidlar ma’rifati haqida gap ketganda dastlab qirimlik Ismoil Gaspirinskiyni 
tilga olish kerak. U Rossiya musulmonlari orasida birinchi