Seminar mashg’ulotlari
293
3.
Insonning
hamma
amallari
oldindan
uning
taqdiriga
g’zib
qo’yilgan, shu bois u o’zi
qilayotgan
ishlarga ma’sul emas, degan nuqtai
nazarini ham, qadariylarning, Olloh
inson faoliyatlari
va amallarining
himoyachisi emas, degan
nuqtai
nazarini ham tanqid qilib, inson
yaxshi va g’mon amallarni o’z erkiga
ko’ra tanlashi va bu yo’lda Ollohning
madadini
olishi nazariyasini ilgari
suradi
4.
U o’zining «Fozil odamlar
shahri» asarida insondagi insoniylik
mohiyati
o’zlikni
anglashdan
boshlanishi, fozil shaxs voqea va
xodisalarning
mohiyatini idrok eta
bilishini, mohiyatga intilish xaqni
tanish ekanligini, insonga berilgan ruh
aqlni rivojlantirishga, unga quvvat
bag’ishlashga ma’sul
ilohiy kuch
ekanligini, aql esa inson tomonidan
narsalarni
mohiyatan
tanlab
farqlashga ko’mak berishini asoslab
berdi.
5.
dunyoning
rang-barangligini
tushuntirish uchun Aristotelning shakl
va materiya haqidagi ta’limotidan
foydalangan. U jonning umrboqiyligi
haqidagi
masalada Platon fikriga
qo‘shilmagan, chunki, uning paydo
bo‘lishi va o‘limi tananing paydo
bo‘lishi va o‘limi bilan bir vaqtda yuz
beradi, deb hisoblagan.
6.
Olamning barqaror amal qilishi
jamiyat va tabiatning o’z-o’zini
idora
qilish,
mustaqil
boshqarish
xususiyatining
ishga
tushishi
va
harakatlanishi bilan izohlanadi, deb
hisoblaydi. Xamma narsaning yuz
berishida taqdiri azalning roli,
ilohiy
hukmning mutloqlashuvi g’oyasiga
qarshi chiqib, dunyo kamoloti uchun
jamiyat a’zolarining erkin faoliyatiga
ham katta ehtiyoj borligini asoslab
beradi
Dostları ilə paylaş: 
