Z. Toxirov - Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik mahorati
tovush tushish hodisasi deb atash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Boshqa fanlar -
ariftnetika, rnatematika, oliy matematika, tarix va b. xususida ham
ayni yuqoridagilami aytish mumkin. Buni ta’limning quyi
bosqichlarida o ‘quvchilarga ilm emas, balki ilm haqida umumiy
tushuncha - bilim berish maqsadi bilan izohlash mumkin.
Albatta, u yoki
bu
darslik muayyan maktab turiga
m o ‘ljallangan bo‘ladi. Agar oliy va o'rta maxsus hunar ta’limi
muassasalari oliy va o ‘rta maxsus m a’lumotga ega mutaxassislar
tayyorlaydi. Ular ancha keng nazariy bilim hamda amaliy malakaga
ega bo‘ladilar. Ular uchun m o‘ljallangan o ‘quv adabiyotlari Davlat
ta’lim
standartlari,
Oliy
ta’lim
vazirligi
tasdiqlagan
fan
programmasi asosida yaratiladi.
Oliy maktab darsliklari tolib va tolibalarga “ilmning tili”ni
o ‘rgatishga qaratilgan b o ‘ladi. Shuning uchun unda muayyan fanga
taalluqli nazariyalar uchraydi, ulami ifoda etish uchun terminlardan
unuinli foydalaniladi. Lekin na nazariy fikrlar, na terminlar
muntazamlikka ega emas, chunki ilm doimo rivojlanishda,
yangilanishda. Shunga ko‘ra, uzog‘i bilan 4-5 yilda o ‘quv
adabiyotlari qayta ko‘rib chiqilishi, yangilanishi, shuningdek,
o ‘quv adabiyotlarining yangi avlodini yaratish talab etiladi.
M a’lumki. ta ’lim jarayoni faqat, darslik va o ‘quv qo‘llanmalar
bilan cheklanib qolmaydi. Tolib va tolibalarga ilm berishda
m a’ruza matnlari, m a’ruza konspekti, tezislar, to‘plamlar, ilmiy
maqolalardan ham keng foydalaniladi. M azkur holda asosiy e ’tibor
fanning so‘nggi yutuqlaridan foydalanib darslik va o ‘quv
qo‘llanmalami to ‘ldirish kerak. Bundan terminlarni qo‘llashda,
qaysi tur o ‘quv materiali bo‘lmasin bir xillikka erishish talab
etiladi. To‘g ‘ri, davr o ‘tishi bilan ayrim terminlar eskiradi,
yangilari paydo b o ‘ladi, bu tabiiy hoi. Darslik va boshqa o ‘quv
adabiyotlarining yangi avlodini yaratishda buni, albatta, e ’tiborga
d is h lozim. Agar terminlar almashinuvi yuz bergan-u, lekin yangisi
hali ommalashib ulgunnagan bo‘lsa, unda fikr tushunarli bo‘lishligi
uchun avvalgi muqobili eslatib o ‘tilishi kerak. Masalan,