Toshkent 2020 yil


Tuproq ekologik omili o‗simliklar uchun ham muhimdir



Yüklə 8,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə47/452
tarix28.11.2023
ölçüsü8,64 Mb.
#168408
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   452
EKOLOGIYA. Дарслик.2020.Muftaydinov

 
Tuproq ekologik omili o‗simliklar uchun ham muhimdir

Birinchidan, u tayanch vositasi hisoblanadi.
Ikkinchidan o‗simliklar tuproqdan suv va unda erigan mineral tuzlarni 
o‗zlashtiradi. O‗simlikka tuproqning mexanik va kimyoviy tarkibi, hamda 
mikroflorasi juda katta ta‘sir ko‗rsatadi. 
 
Tuproqning mexanik tarkibi har xil bo‗lib, u qumlik tuproq, loy tuproq, 
qumloq, tuproq 
va hokazolarga bo‗linadi

Tuproqdagi o‗simlik uchun muhim bo‗lgan kimyoviy elementlarga 
quyidagilar kiradi: azot, fosfor, kaliy, magniy, oltingugurt, temir hamda bir qator 
mikroelementlar–mis, bo‗r, sink, molibden va boshqalar. Bu elementlarning modda 
almashinuvida roli katta va biri ikkinchisining o‗rnini bosa olmaydi. Ozuqa 
zaxirasiga boy bo‗lgan tuproqlarda evtrof o‗simliklar uchraydi. Ozuqaga kam 
bo‗lgan tuproqlarda oligatrof o‗simliklar uchraydi. O‗rtacha ozuqali tuproqlarda 
mezotrof turlar uchraydi. 
Sayyoramizning 25% yerlari har xil miqdorda sho‗rlangan. O‗simlik uchun 
eng zararlisi bu oson eriydigan tuzlar – osh tuzi, magniy xlorid. CaSO
4
, MgSO
4

CaCO
3
bular nisbatan zararsizroq, chunki ular qiyin eruvchi tuzlardir. 
Tuproq tarkibida ko‗p miqdorda tuzlar uchrasa, o‗simlikning osmotik bosimi 
ko‗tarilib uning suv bilan ta‘minlanishi buziladi va u zaharlanadi. 
Kuchli sho‗rlanish oqsil moddalari sintezlanishini sekinlashtiradi, o‗sish 
jarayonini susaytiradi, tuproq mikroorganizmlarining o‗lishiga ham olib keladi.
Nam havoli iqlim sharoitidagi tuproqlarning doimo yomg‘ir suvlari bilan
yuvilishi natijasida ularda tuzlar to‗planmaydi. Ularning suv va tuz rejimi 
boshqacha bo‗ladi. 


Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
47 

Yüklə 8,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin