Toshkent 2020 yil

IV.4. Gomeostaz hodisasi. 
1929 yil Uoltеr Kennon fanga 
gomеostaz
(grеkcha 
homoios
– o‗xshash, Stasis - holat) atamasini kiritdi. 
Gomеostaz
–tabiiy 
tizimning (organizmning) uning asosiy strukturalarining, modda-eneigetik 
tarkibining muttasil tiklanib turishidir. Boshqacna aytganda u-organizm ichki 
muhitining jo‗shqin doimiyligi va shu holatni ushlab turishga yo‗naltirilgan 
boshqaruv mеxanizmi. 
1878 yilda frantsuz fiziologi Klod Bеrnar 
―ichki muhitning doimiyligi 
yashashning asosiy omilidir‖
dеgan xulosaga kеlgan. Boshqacha aytganda, 
organizm faol yashashi uchun uning hujayralari boshqarilib turiladigan muhitda 
bo‗lishi zarur. Hayvonlar organizmi ichki muhiti bir nеcha mеxanizmlar 
yordamida boshqarib turilar ekan. Shuning uchun ham ichki muhit tarkibi 
chеklangan o‗zgarishlarga uchraydi va doimiyligi saqlanib turadi. 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
91 
Gomeostatlik
—har qanday ekologik tizim yashashining eng muxim 
shartidir, biroq xar xil turkumlarda uning belgilari va qonuniyatlari bir xil emas. 
Masalan , tabiiy biogeotsenozda gomeostaz bunday tizimning ochiqligi bilan 
ko‗llab-quvvatlanadi, ya‘ni atrof-muhitdan uzluksiz axborot olib turadi.
Fotosintez jarayoni o‗simliklarga quyosh energiyasi, kimyoviy moddalar 
massasining uzluksiz ta‘minlab turadi. Assimilyasiya dissimilyasiya jo‗r ligida, 
moddalarning yig‗ilishi uning muttasil parchalanishi jo‗rligida ro‗y beradi. 
Inson tomonidan yaratilgan (antropogen) ekologik tizim bunga to‗la misol 
bo‗la olmaydi.
IV.5. Ekotizimlarning geografik tarqalishi qonuniyatlari. 
Suv ekotizimlarida baliqlar, boshqa suv hayvonlari va suv o‗tlari har xil 
chuqurliklarda yashaydi. Suv bilan quruqlikdagi ekotizimlar orasidagi farq ularni 
yaratuvchi muhitda qayd etiladi