Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

Yevropa amaliyotida QQSni hisoblashning uchta uslubi mavjuddir: 
Chegirish usuli.
Bu usulda sotilgan tovarlar qiymatidan sotib olingan tovarlar yoki xizmatlar 
qiymatini chegarib tashlab, soliq ob’ekti aniqlanadi. Shu ob’ektga soliq stavkasini qo‘llab, soliq summasi 
topiladi. 
Misol: 
Sotilgan tovarlar qiymati
500 ming so‘m. 
Sotib olingan tovarlar qiymati
200 
ming 
so‘m 
Qo‘shilgan qiymat 
300 ming so‘m 
20%li QQS byudjetga o‘tkaziladi 
60 ming so‘m 
Hisobga olish usuli (yoki schyot-faktura usuli).
Korxonalar byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan 
soliqni sotilgai tovarlar bo‘yicha olingan soliq summasidan schyot-faktura bo‘yicha mahsulot 
yetkazuvchiga to‘langan QQS farqi summasida aniqlaydilar.
Misol: 
Sotilgan tovarlar qiymati 
500 ming so‘m. 
Sotilgan tovarlardan hisoblangan QQS summasi 
20% li stavkada 
100 ming so‘m. 
Sotib olingan tovarlar qiymati 
200 ming so‘m. 
Sotib olingan tovarlar bo‘yicha 20% li
stavkada to‘langan QQS summasi
40 ming so‘m. 
Byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan QQS summasi 
60 ming so‘m. 
Yevropa mamlakatlari va ba’zi boshqa mamlakatlar shu usulni qo‘llaydilar. Bizning 
respublikamizda ham shu usulda QQS hisoblanadi. 
Qo‘shish usuli.
Bu usulda byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan QQS summasini aniqlash uchun 
qo‘shilgan qiymat tarkibiga kiruvchi xarajatlarni qo‘shib chiqib, undan soliq hisoblaydi.
Misol: 
Ish haqi 
200 ming so‘m. 
Ijara haqi 
50 ming so‘m. 
Amortizatsiya
10 ming so‘m. 
Foizlar 
15 ming so‘m. 
Foyda 
25 ming so‘m. 
Jami
300 ming so‘m. 
QQS summasi 20% li stavkada 
60 ming so‘m. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblaganda soliqqa tortiladigan oborot tovarlar (ishlar, 
xizmatlar)ni ishlab chiqarishning haqiqiy xarajatidan kam bo‘lmagan miqdorda belgilanadi. O‘zi ishlab 
chiqqan tovarlar korxona ichida tadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan maqsadlar uchun 
foydalanilsa soliqqa tortiladigan oborot aniqlashda ularning haqiqiy tannarxi olinadi. 

---

259 
Xom ashyo va materiallar egasining tovarini ishlab berganda soliqqa tortiladigan oborot bo‘lib, 
ularning qayta ishlov qiymati (xarajatlar va foyda qo‘shilib, aktsiz osti tovarlar bo‘lsa aktsizga tortilgan 
summasi ham qo‘shilib) hisoblanadi. Uzoq ishlab chiqarish tsikliga ega bo‘lgan korxonalar uchun 
(qurilish, qurklish-montaj, ta’mirlash-qurilish, loyiha-qidiruv va ilmiy-tekshirish) soliqqa tortiladigan 
oborot bo‘lib hisoblashish hujjatlarida to‘lash uchun ko‘rsatilgan va bajarilgan hamda buyurtmachilar 
tomonidan tasdiqlangan qiymat hisoblanadi. Bu yerda ishlarni bajarish jarayonida baholarning, 
transport va boshqa xizmat-lar tarifining oshishi yoki kamayishi hisobga olib tuzilgan shartnoma 
bahosidan kelib chiqiladi. 
O‘z kuchi bilan o‘z maqsadi uchun bajarilgan qurilish-montaj ishlari soliqqa tortilmaydi. 
Moddiy resurslar, yoqilg‘i, ish bo‘yicha to‘langan QQS summasi qurilish ob’ektiga kiritiladi. 
Tovarlar oldi va sotdisi bilan shug‘ullanuvchi tayyorlov, ta’mirlov-sotuv tashkilotlari 
daromadlarni baholar, ustama va qo‘shimcha tarzida oluvchilar uchun soliqqa tortiladigan oborot tovar 
iste’molchilarga sotilgan tovarlar qiymati asosida ular o‘rtasida qo‘llanilgan baholar bilan aniqlanadi, 
QQS summasi qo‘shilmaydi. Banklar uchun soliqqa tortiladigan oborot bo‘lib dizmatlar qiymati 
hisoblanadi. Lizing xizmati bo‘yicha soliqqa tortiladigan oborot miqdori lizing stavkasi (lizing 
beruvchining daromad miqdori)ga qarab aniqlanadi. 
Soliqqa tortiladigan oborot ham mavjud. Bunday oborotga quyidagilar kiradi: 
1. 
Korxonaning bir shoxobchalaridan ikkinchi shoxobchalariga sanoat ishlab chiqarish 
maqsadlari uchun yarim fabrikat bajarilgan ishlar va xizmatlar oboroti sotilganda (zavod ichi oboroti). 
Bu shoxobchalar hisob schyotiga ega bo‘lmaydi va bosh korxonaning balansida turadi. 
2. 
Kooperativ, xo‘jalik jamiyatlari va o‘rtoqliklari korxonaning boshqa ta’sischilari 
o‘rtasida korxonaning tugatilishi munosabati bilan ular o‘rtasidagi mulklar taqsimlangandagi oborotlar. 
Bu holat tugatilayotgan korxonaning mulki boshqa shaxslarga sotilganda taalluqli bo‘lmaydi. Hisoblashish 
hujjatlari to‘langandan so‘ng tovarlar qaytarilsa, bir yil ichida so‘rov talabi muddatiga rioya qilingan 
bo‘lsa, QQS summasiga o‘zgartirishlar kiritiladi. 
Byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan soliq summasini aniqlashda tovarlar (ishlar, xizmatlar) 
oluvchi haqiqatda olingan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha to‘lanishi lozim bo‘lgan (to‘langan) 
qo‘shilgan qiymat solig‘ining summasini hisobga olish huquqiga ega, agar mazkur tovarlardan 
(ishlardan, xizmatlardan) soliq solinadigan oborotlar, shu jumladan nol darajali stavka qo‘llaniladigan 
oborotlar maqsadlarida foydalanilsa, soliq to‘lovchining o‘z ehtiyojlari uchun foydalanilsa va agar 
quyidagi shartlar bajarilsa: 
1) tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) oluvchi qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchi bo‘lsa; 
2) olingan tovarlarga (ishlarga, xizmatlarga) yetkazib beruvchi tomonidan yozilgan 
hisobvaraq-faktura yoki qo‘shilgan qiymat solig‘i alohida ajratib ko‘rsatilgan boshqa hujjat mavjud 
bo‘lsa; 
3) tovarlar import qilinganda qo‘shilgan qiymat solig‘i byudjetga to‘langan bo‘lsa; 
4) qo‘shilgan qiymat solig‘i byudjetga to‘langan bo‘lsa. 
Mol-mulk ustav fondiga (ustav kapitaliga) qo‘yilma sifatida olinganda oluvchi yetkazib 
beruvchi tomonidan to‘langan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini ko‘rsatilgan shartlarga rioya 
qilgan holda hisobga olish huquqiga ega. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i tovarlar (ishlar, xizmatlar) qaysi hisobot davrida olingan bo‘lsa, 
o‘sha hisobot davrida hisobga olinadi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i ushbu to‘langan soliq haqiqatda qaysi hisobot davrida byudjetga 
o‘tkazilgan bo‘lsa, o‘sha hisobot davrida hisobga olinadi. 
Tovar vositachilik, topshiriq shartnomasi asosida olingan taqdirda, komitent, vakolat beruvchi 
O‘zbekiston Respublikasining norezidenti hisoblansa, bojxonada to‘langan qo‘shilgan qiymat solig‘i 
hisobot davrida realizatsiya qilingan tovarlar ulushida hisobga olinadi. 
Umumbelgilangan soliqlarni to‘lashga va (yoki) qo‘shilgan qiymat solig‘ini ixtiyoriy 
to‘lashga o‘tilgan taqdirda, yuridik shaxs bunday turdagi to‘lovlarga o‘tilgan paytdan tovarlarning 
(ishlarning, xizmatlarning) qoldiqlari bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini hisobga olish 

---

260 
huquqiga ega, Xuddi shunday tartib imtiyozlar bekor qilingan taqdirda, qo‘shilgan qiymat solig‘i 
to‘lash bo‘yicha majburiyat yuzaga kelgan soliq to‘lovchilarga nisbatan ham tatbiq etiladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lovchida soliq solinadigan va soliq solinmaydigan oborotlar, 
shu jumladan qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod qilingan oborotlar mavjud bo‘lgan taqdirda, 
qo‘shilgan qiymat solig‘i hisobga olinadi. 
Mol-mulkni ijaraga berishga, intellektual mulk ob’ektlaridan foydalanish huquqini berishga 
xizmatlar sifatida qaraladi. 
Quyidagilar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘i summasi hisobga olinmaydi:
1) olinayotgan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va qurilishi tugallanmagan ob’ektlar 
bo‘yicha; 
2) qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi bo‘lmagan yuridik shaxslar tomonidan, 
qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod qilingan tovarlar (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqaruvchi yuridik 
shaxslar tomonidan foydalanish uchun olingan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha; 
3) garov qiymatiga ega bo‘lgan, ushbu tarada tovarni jo‘natishda soliq solinadigan oborotga 
kiritilmaydigan qaytariladigan tara, shu jumladan shisha idish bo‘yicha;
4) O‘zbekiston Respublikasi hududi realizatsiya qilish joyi deb e’tirof etilmaydigan tovarlar 
(ishlar, xizmatlar) bo‘yicha; 
5) tekinga olingan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha, bundan oluvchi tomonidan tovarlar 
(ishlar, xizmatlar) bo‘yicha hisobga olinishi lozim; 
6) bo‘sh vaqtni mazmunli o‘tkazish, ko‘ngilochar tomoshalar tashkil etish maqsadida olingan 
moddiy resurslar bo‘yicha, bundan soliq to‘lovchi bo‘sh vaqtini mazmunli o‘tkazish va ko‘ngilochar 
tomoshalar sohasida tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun olgan moddiy resurslar mustasno. 
Ilgari hisobga olingan qo‘shilgan qiymat solig‘i quyidagi hollarda hisobga olishdan chiqarib 
tashlanishi kerak: 
qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod qilingan tovarlar (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish uchun 
yuridik shaxslar tomonidan foydalanilayotgan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha;
Qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchi soliq solishning soddalashtirilgan tartibiga (qo‘shilgan 
qiymat solig‘i to‘lamaydiganlar toifasiga) o‘tganda ilgari hisobga olingan tovar-moddiy zaxiralar 
qoldiqlari, shuningdek tayyor mahsulot qoldiqlari bo‘yicha hisobga olishga kiritilgan qo‘shilgan 
qiymat solig‘i summasiga tuzatish kiritiladi. Qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lash bo‘yicha imtiyoz 
berilganligi munosabati bilan soliq solinmaydigan oborotlar yuzaga kelgan soliq to‘lovchilarga ham 
tuzatish kiritishning shunga o‘xshash tartibi tatbiq etiladi. 
Tovarlar (ishlar, xizmatlar) qiymati o‘zgarganda sotib oluvchi ilgari hisobga olingan 
qo‘shilgan qiymat solig‘i summasiga tegishli tarzda tuzatish kiritadi. 
Hisobga olinadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasiga tuzatish kiritish ko‘rsatilgan hollar 
yuzaga kelgan soliq davrida amalga oshiriladi. 
Soliq solinmaydigan oborot uchun foydalaniladigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha 
mahsulot yetkazib beruvchilarga va import bo‘yicha to‘lanishi lozim bo‘lgan (to‘langan) qo‘shilgan 
qiymat solig‘i hisobga olinmaydi, balki ushbu tovarlarning (ishlarning, xizmatlarning) qiymatida 
hisobga olinadi. 
Soliq solinadigan va soliq solinmaydigan oborot mavjud bo‘lganda soliq solinadigan 
oborotga, shu jumladan nol darajali stavka bo‘yicha soliq solinadigan oborotga, shuningdek yuridik 
shaxsning o‘z ehtiyojlari uchun (xarajatlar sifatida qaraladigan) oborotga to‘g‘ri keladigan qo‘shilgan 
qiymat solig‘i summasi hisobga olinadi.
Hisobga olinadigan summa qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchining tanloviga binoan alohida-
alohida va (yoki) mutanosib usulda aniqlanadi. 
Hisobga olinadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini aniqlashning tanlangan usuli 
kalendar yil mobaynida o‘zgartirilishi mumkin emas. 
Mutanosib usul qo‘llanilganda hisobga olinadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasi soliq 
solinadigan oborotning umumiy oborot summasidagi ulushidan kelib chiqib aniqlanadi. 

---

261 
Alohida-alohida usul qo‘llanilganda qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchi soliq solinadigan va 
soliq solinmaydigan oborot maqsadlarida foydalanish uchun olingan tovarlar (ishlar, xizmatlar) 
yuzasidan xarajatlar hamda qo‘shilgan qiymat solig‘i summalari bo‘yicha alohida-alohida hisob 
yuritadi. Bunda alohida-alohida hisobni yuritish imkoni bo‘lmagan umumiy xarajatlar bo‘yicha 
xarajatlarni taqsimlash mutanosib usulda amalga oshiriladi. 
Hisobvaraq-faktura qat’iy hisobot hujjati bo‘lib, unda quyidagi ma’lumotlar ko‘rsatiladi: 
1) hisobvaraq-fakturaning tartib raqami va yozib berilgan sanasi; 
2) hisobvaraq-faktura ilova qilinadigan tovar jo‘natish hujjatlarining yoki shartnomaning raqami 
va sanasi; 
3) soliq to‘lovchining va tovarlar (ishlar, xizmatlar) sotib oluvchining nomi, joylashgan yeri 
(pochta manzili) hamda identifikatsiya raqami; 
4) realizatsiya qilingan tovarlarning, bajarilgan ishlarning, ko‘rsatilgan xizmatlarning nomi va 
o‘lchov birliklari (ularni ko‘rsatishning imkoniyati bo‘lsa); 
5) o‘lchov birligidan (ularni ko‘rsatishning imkoniyati bo‘lsa) kelib chiqqan holda realizatsiya 
qilingan tovarlarning, bajarilgan ishlarning, ko‘rsatilgan xizmatlarning hisobvaraq-faktura bo‘yicha 
soni (hajmi); 
6) shartnoma (kontrakt) bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisobga olmagan holda, 
qo‘shilgan qiymat solig‘ini o‘z ichiga oladigan davlat tomonidan tartibga solinadigan narxlar 
(tariflar) qo‘llanilgan taqdirda esa, soliq summasini hisobga olgan holda o‘lchov birligiga to‘g‘ri 
keladigan narx (tarif); 
7) realizatsiya qilinayotgan tovarlar, bajarilayotgan ishlar, ko‘rsatilayotgan xizmatlar jami 
sonining (hajmining) qo‘shilgan qiymat solig‘isiz qiymati; 
8) aktsiz to‘lanadigan tovarlar bo‘yicha aktsiz solig‘ining stavkasi va summasi; 
9) tovarlarning (ishlarning, xizmatlarning) sotib oluvchisiga taqdim etilayotgan qo‘shilgan 
qiymat solig‘i stavkasi va summasi; 
10) realizatsiya qilingan tovarlar, bajarilgan ishlar, ko‘rsatilgan xizmatlar jami sonining 
(hajmining) aktsiz to‘lanadigan tovarlar bo‘yicha aktsiz solig‘i va qo‘shilgan qiymat solig‘i hisobga 
olingan qiymati. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i solinadigan oborotni va qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod qilingan 
oborotni amalga oshirayotgan yuridik shaxslar, shuningdek qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi 
bo‘lmagan yuridik shaxslar tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) oluvchi shaxsga hisobvaraq-faktura 
taqdim etishlari shart, quyidagi hollar bundan mustasno: 
1) yo‘lovchilar tashishni yo‘l chiptalari bilan rasmiylashtirish; 
2) tovarlar (ishlar, xizmatlar) aholiga naqd pulda realizatsiya qilingan hollarda sotib oluvchiga 
fiskal xotirali nazorat-kassa mashinasi cheki, terminal cheki, kvitantsiya berish; 
3) tovarlarning eksport-import tarzida yetkazib berilishini rasmiylashtirish; 
4) qabul qilib olish-topshirish dalolatnomasi rasmiylashtiriladigan moliyaviy ijara (shu 
jumladan lizing) shartnomasi bo‘yicha mol-mulkni topshirish, qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lash 
majburiyatlari yuzaga keladigan hollar bundan mustasno. Bunda tegishli hujjatlar (moliyaviy ijara 
shartnomasining tarkibiy qismi bo‘lgan ijara (lizing) to‘lovlari jadvali; hisobvaraq; ijaraga 
(lizingga) oluvchiga ijara (lizing) to‘lovlarini to‘lash uchun yuborilgan yozma bildirish va shu 
kabilar) bilan rasmiylashtirilgan har bir ijara (lizing) to‘loviga ham hisobvaraq-faktura yozilmaydi; 
5) bank operatsiyalarini mijozning shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirma berish orqali 
rasmiylashtirish;
6) sug‘urta xizmatlarini kafillik shartnomasi va (yoki) sug‘urta polisi orqali rasmiylashtirish; 
7) Ko‘rsatilgan ma’lumotlar mavjud bo‘lgan taqdirda, ishlarni (xizmatlarni) haqiqatda 
mazkur ishlar bajarilganligini (xizmatlar ko‘rsatilganligini) tasdiqlovchi hujjatlar bilan 
rasmiylashtirish. 
Ko‘rsatilgan hujjatlar hisobvaraq-faktura o‘rnini bosadigan hujjatlardir. 
Kelgusida tovarlarni yetkazib berish, ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish uchun oldindan 
to‘langan haq (bo‘nak) yozilgan hisobvaraq hisobvaraq- faktura bo‘lmaydi. 

---

262 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi bo‘lmagan, shuningdek qo‘shilgan qiymat solig‘i 
to‘lashdan ozod qilingan oborotni amalga oshirayotgan yuridik shaxslar hisobvaraq-fakturada 
qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini ko‘rsatmaydilar hamda «qo‘shilgan qiymat solig‘isiz» degan 
shtamp bosadi (yozib qo‘yadi). 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchi uchun hisobvaraq-faktura qo‘shilgan qiymat solig‘ini 
hisobga olish uchun asos bo‘ladi. 
Hisobvaraq-faktura tovarlar (ishlar, xizmatlar) realizatsiya qilish oboroti amalga oshirilgan 
sanada yoziladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i solinadigan elektr energiyasi, suv, gaz, aloqa xizmatlari, kommunal 
xizmatlar, temir yo‘lda tashishlar, transport-ekspeditorlik xizmati, bank operatsiyalari, shuningdek 
tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) uzluksiz yetkazib berishni amalga oshirayotgan soliq to‘lovchilar 
hisobot davrining oxirgi kunida bir marta hisobvaraq-faktura yozadi. 
Hisobvaraq-fakturada tovarlarning (ishlarning, xizmatlarning) qiymati va qo‘shilgan qiymat 
solig‘i summasi milliy valyutada ko‘rsatiladi. 
Tuzilgan shartnomalarning shartlariga binoan tovarlariga, ishlari va xizmatlariga narxlar 
(tariflar) chet el valyutasida belgilanadigan yuridik shaxslar hisobvaraq-fakturalarni chet el 
valyutasida yozib, ayni bir vaqtda uni hisobvaraq-faktura yozib berilgan sanada O‘zbekiston 
Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan kurs bo‘yicha qayta hisoblagan holda milliy 
valyutada ifodalaydi. 
 
Tovarlar (ishlar, xizmatlar) yetkazib beruvchi soliq solinadigan bazaga uni ko‘paytirishga 
(kamaytirishga) qaratilgan o‘zgarish kiritgan taqdirda, mazkur tovarlar (ishlar, xizmatlar) oluvchisi 
tomonidan tasdiqlanadigan yangi hisobvaraq-faktura yozib beriladi. Yangi hisobvaraq-faktura «ilgari 
yozilgan hisobvaraq-faktura o‘rniga» degan belgi bilan yozib beriladi.
Soliq to‘lovchilar kelib tushgan va taqdim etilgan hisobvaraq-fakturalar reestrini yuritishlari 
shart. 
Hisobvaraq-fakturaning shakli hamda uni to‘ldirish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Davlat 
soliq qo‘mitasi va O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlanadi. 
Kalendar yil soliq davridir. 
Hisobot davri quyidagilardir: 
qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘laydigan mikrofirmalar va kichik korxonalar uchun – yil 
choragi;
mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan soliq to‘lovchilar uchun – bir oy. 
Soliq solinadigan oborotlar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘i soliq solinadigan baza va 
belgilangan stavkalardan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi. 
Byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan qo‘shilgan qiymat solig‘i soliq solinadigan oborot 
bo‘yicha hisoblab chiqarilgan soliq summasi bilan hisobga olinadigan soliq summasi o‘rtasidagi farq 
sifatida aniqlanadi. 
Tovarlarni import qilish bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ining summasi soliq solinadigan 
baza va belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda aniqlanadi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ining hisob-kitobi soliq bo‘yicha hisobda turgan joydagi davlat soliq 
xizmati organlariga ortib boruvchi yakun bilan: 
qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi bo‘lgan mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan 
– yilning har choragida hisobot davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari 
bo‘yicha esa yillik moliyaviy hisobot topshirilgan muddatda; 
mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan soliq to‘lovchilar tomonidan – 
har 
oyda 
hisobot 
davridan 
keyingi 
oyning
25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‘yicha esa – yillik moliyaviy hisobot topshiriladigan 
muddatda taqdim etiladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ining hisob-kitoblari bilan bir vaqtda soliq davri mobaynida olingan 
tovarlar (ishlar, xizmatlar) bo‘yicha hisobvaraq- fakturalar reestri taqdim etiladi. Hisobvaraq-
fakturalar reestrining shakli O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan belgilanadi. 

---

263 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ini byudjetga to‘lash qo‘shilgan qiymat solig‘i hisob-kitoblarini 
taqdim etish uchun belgilangan kundan kechiktirmay amalga oshiriladi. 
Import qilinadigan tovarlar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ini byudjetga to‘lash bojxona 
rasmiylashtiruviga qadar yoki bojxona rasmiylashtiruvi vaqtida amalga oshiriladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ining ortiqcha to‘langan summasi soliq to‘lovchining boshqa soliqlar 
bo‘yicha qarzi bo‘lmagan taqdirda, soliq to‘lovchiga qaytariladi.
Hisobga olinadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasining navbatdagi hisobot davri uchun 
hisoblab chiqarilgan soliq summasidan ortgan summasi, qo‘shilgan qiymat solig‘i bo‘yicha 
navbatdagi to‘lovlar hisobiga o‘tkaziladi.
Nol darajali stavka bo‘yicha soliq solinadigan oborot hisobidan hosil bo‘lgan qo‘shilgan 
qiymat solig‘ining ortiqcha summasi davlat soliq xizmati organi soliq to‘lovchining soliqni qaytarib 
berish to‘g‘risidagi yozma arizasini olgan paytdan e’tiboran o‘ttiz kun ichida soliq to‘lovchiga 
qaytariladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘ini qaytarish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi: 
soliq to‘lovchining boshqa soliqlar bo‘yicha mavjud qarzi qoplanadi; 
nol darajali stavka bo‘yicha soliq solinadigan oborot uchun foydalanilgan tovarlar (ishlar, 
xizmatlar) bo‘yicha hisobga olingan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasiga tegishli qismi bo‘yicha 
soliq to‘lovchining bank hisobvarag‘iga pul mablag‘lari o‘tkaziladi. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini pul mablag‘larini bank hisobvarag‘iga o‘tkazish yo‘li 
bilan soliq to‘lovchiga qaytarish O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan amalga 
oshiriladi.
Soliq to‘lovchi qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini qaytarish uchun soliq bo‘yicha hisobga 
olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga quyidagi hujjatlarni yozma arizaga to‘rt nusxada ilova 
etgan holda taqdim etadi: 
soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha yuridik shaxs qarzlarining solishtiruv 
dalolatnomasi. Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarzlarning solishtiruv 
dalolatnomasi hisobot oyidan keyingi oyning 15-kuniga qadar tuziladi va bir kalendar oy mobaynida 
amal qiladi; 
qo‘shilgan qiymat solig‘ining hisob-kitobi; 
agar yuridik shaxsga ilgari qo‘shilgan qiymat solig‘i qaytarib berilgan bo‘lsa, qaytarilgan 
summalar va qaytarib berish sanasi to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
Soliq to‘lovchilar ushbu moddaning ikkinchi qismida ko‘rsatilgan hujjatlarga qo‘shimcha 
ravishda quyidagi hujjatlarni taqdim etadilar: 
1) tovarlarni eksport qilishni amalga oshirayotgan yuridik shaxslar –hujjatlarning nusxalarini; 
2) chet el diplomatik vakolatxonalari hamda ularga tenglashtirilgan vakolatxonalarga rasmiy 
foydalanish uchun tovarlar (ishlar, xizmatlar) realizatsiya qilayotgan yuridik shaxslar–belgilangan 
shaklda rasmiylashtirilgan hisobvaraq-fakturalarning nusxalarini; 
3) «bojxona hududida qayta ishlash» bojxona rejimiga joylashtirilgan tovarlarni qayta ishlash 
bo‘yicha ishlar bajarayotgan, xizmatlar ko‘rsatayotgan, shuningdek chet el yuklarini O‘zbekiston 
Respublikasi hududi orqali tashish (tranzit tashish) bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatayotgan yuridik 
shaxslar: 
ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish uchun tuzilgan kontraktning nusxasini; 
bajarilgan ishlarga, ko‘rsatilgan xizmatlarga chet ellik sotib oluvchi (to‘lovchi) tomonidan haq 
to‘langanligini tasdiqlovchi bank ko‘chirmasi nusxasini; 
ishlarni (xizmatlarni) sotuvchi va sotib oluvchi tomonidan imzolangan ishlar bajarilganligini 
(xizmatlar ko‘rsatilganligini) tasdiqlovchi hujjat nusxasini;
4) aholiga suv ta’minoti, kanalizatsiya, issiqlik ta’minoti, gaz ta’minoti bo‘yicha xizmatlar 
ko‘rsatayotgan yuridik shaxslar–nol darajali stavka qo‘llanganligini tasdiqlovchi hujjatlarning 
nusxalarini. 
Qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini qaytarish to‘g‘risidagi yozma arizani ko‘rib chiqish 
hamda mablag‘larni soliq to‘lovchining hisobvarag‘iga ushbu moddaga muvofiq o‘tkazish tartibi 

---

264 
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi 
tomonidan belgilanadi.