qator qadamlarni (bosqich) bajarishlari talab etilsa, baholashning 2-darajasida
o‘quvchilar muammo yoki faoliyatga qanday yondoshish kerakligi haqida ba’zi
qarorlarni qabul qilishlari talab etiladi.
2-darajali topshiriqlarda ajratib ko‘rsatadigan kalit so‘zlarga
“tasniflang”, “tashkil qiling”, “baho bering”, “kuzatishlar olib boring”,
“ma’lumotlar yig‘ing va ko‘rsating” va “ma’lumotlarni taqqoslang” kabi fe’llar
kiradi. Bu harakatlar bir necha bosqichni ko‘zda tutadi.
2-darajaning boshqa amallari belgilovchi yoki ta’riflovchi
noan’anaviy namunalarni o‘z ichiga oladi. Eksperimental amallarning maqsadi va
ishlatilishini, ularning bajarilishini, kuzatish va ma’lumotlar yig‘ishni,
ma’lumotlarni
tasniflash, tartibga solish va taqqoslashni, jadvallar, grafiklar va
diagrammalarda berilgan ma’lumotlarni tartibga solish va tasvirlashni tushuntiradi.
3-daraja
3-darajali testda mulohaza yuritish, rejalashtirishni talab qiladi.
Javoblar bir
nechta turlicha va asoslangan bo‘lishi lozim.
Dalillar keltirish, mantiqiy farazlarni
rivojlantirish,
hodisalarni tushuntirish, murakkab muammoni hal qilish uchun
qo‘llanadigan qarorni o‘z ichiga oladi.
Strategik fikrlash – mushohada oldingi darajalarga nisbatan dalil-
isbotlar va fikr yuritishning bir muncha yuqori darajasi bo‘lib, mulohaza yuritish,
rejalashtirishni talab qiladi.
Ko‘pincha o‘quvchilar o‘z nuqtai nazarini bayon etishlari talab etiladi.
o‘quvchilar faraz qilishini talab qiladigan amallar ham shu darajaga kiradi. 3-
darajada talablar murakkab va mavhum.
Murakkablik faktdan kelib chiqmaydi, 1- va 2-darajalar uchun
ko‘pgina javoblar, imkoniyatlar bor, masala bittadan ortiq bo‘lishi mumkin bo‘lgan
javobga ega bo‘ladi, boshqa amallari
kuzatuvlardan xulosa qilishni; tushunchalar
foydasiga dalillar keltirish va mantiqiy farazlarni rivojlantirishni; hodisalarni
tushuntirishni; murakkab muammoni hal qilish uchun qo‘llanadigan qarorni o‘z
ichiga oladi.
4-daraja.
4-darajali testda topshiriq va muammolar turli manbalardan olingan
ma’lumotlar yordamida hal etiladi. Javoblar turlicha va asoslangan bo‘lishi lozim.
Ma’lumotlar solishtirilib,
analiz va sintez qilinib, xulosa chiqariladi. Topshiriqni
bajarish 1 soatdan ko‘p vaqt talab qilishi mumkin. Keng dunyoqarash, uzoq vaqt
davomida keng kompleks mulohaza yuritish, rejalashtirish,
qarashlarni
rivojlantirishni talab etadi. Agar talab qilinadigan ish faqat takroriy bo‘lib, muhim
konsteptual tushunchani va yuqori darajadagi qarashlarni qo‘llashni talab qilmasa,
vaqt chegaralanmaydi
Masalan, agar o‘quvchi har kuni daryo suvining haroratini bir oy
davomida o‘lchashi, keyin esa grafik tuzishi kerak bo‘lsa, bu 2-daraja deb
tasniflanadi. Ammo agar o‘quvchi ko‘plab o‘zgarishlarni hisobga olishni talab
qiladigan daryoni tadqiq etish grafigini tuzishi kerak bo‘lsa, bu ish 4-darajaga
kirardi. 4-darajada topshiriqning anglash va bilish talablari yuqori va ish ham juda
murakkab bo‘lishi kerak.
O‘quvchilar bir necha bog‘liqlikni o‘rnatishi – shu predmet bo‘yicha
yoki predmetlararo g‘oyalarini bog‘laydilar va shunday yuqori darajada bo‘lish
uchun masalani qanday hal qilish kerakligi haqidagi bir necha muqobil
yondashuvlar ichidan bittasini tanlashi kerak bo‘ladi.
4-daraja amallari loyihalash hamda eksperiment va loyihalashni
amalga oshirishni, kashfiyot va u bilan bog‘liq tushunchalar va hodisalar o‘rtasida
aloqa o‘rnatib, farazlarni
rivojlantirish va isbotlashni, g‘oyalarni yangi
tushunchalarga birlashtirib sintez qilishni, eksperimental rejalarni tanqid qilishni
o‘z ichiga oladi.
1. Hajmlari teng bo‘lgan 3 ta po‘lat sharcha suvga botirilgan. Sharchalarga
ta’sir etuvchi itaruvchi kuchlar bir xilmi? (1-
daraja)
A.
Ha, chunki barchasi po‘latdan
B.
Ha, chunki hajmi bir xil
C.
Yo‘q, chunki massasi har xil
D.
Ha, chunki zichligi bir xil
2. Grafikda rasmdagi suzish havzasiga
to‘ldiriladigan suv hajmining vaqtga bog‘liqligi
keltirilgan.
1-topshiriq: Berilgan formulalar ichidan suzish havzasiga to‘ldiriladigan suv
hajmining vaqtga bog‘liqligini ifodalovchi formulani ko‘rsating. (1-daraja)
A) V=100 t
B) V=200 t
C) V=400 t D) V=600 t.
2-topshiriq: Suzish havzasiga 4 soatda to‘ldiriladigan
suvning hajmi, 5
soatda to‘ldiriladigan suv hajmining qancha foizini tashkil qiladi? (1-daraja)
Javob: 80 %.
3-topshiriq: Suzish havzasida 200 m
3
suv bor bo‘lsa, yana qancha vaqtdan
so‘ng suv havzasi to‘la holatga keladi? (2-daraja)
Javob: 4 soat.
3. Маrina mashinada yo‘lga chiqdi. Harakat vaqtida yo‘ldan mushuk chiqib
qoldi. Marina birdan tormozni bosdi va mushukni aylanib o‘tdi. Bu hodisadan
hayajonlangan Marina uyga qaytishga qaror qildi. Quyidagi grafikda harakat
tezligining soddalashtirilgan grafigi keltirilgan.
1-topshiriq:
Harakat
davomida eng katta tezlik qanday?
(1-daraja)
2-topshiriq: Marina tormozni
bosganda soat necha bo‘lgan?
(2-daraja)
3-topshiriq:
Marina uyga
qaytganda bosib o‘tgan yo‘l
mushukni uchratguncha bosib o‘tgan yо‘ldan qisqa bo‘lganmi? Javobni grafikda
keltirilgan ma’lumotlar yordamida izohlang. (3-daraja)
4-topshiriq:
Marina mushukdan qo‘rqmaganda grafik qanday bo‘lishi
mumkin edi? Varintlar keltiring. (3-daraja)
Dostları ilə paylaş: