Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

9.2.2-chizma. Xizmatlarning «4 S» bilan ifodalanishi56
Sezilmaslik xususiyati. 
Xizmatlar moddiy mahsulot b o iib hisob- 
lanmaydi. Ular ijtimoiy - madaniy (nomoddiy) sohalarga tegishli b o i a ­
di, chunki, iste’molchini ijtimoiy-madaniy xizmatlarga b o ig a n ehtiyoji-
56 A uthorized adaptation from the U nited S tates edition, entitled P rinciples o f M arketing. 17th 
edition, ISB N 978-0-13-449251-3, by Philip K otler and G ary A rm strong, published by Pearson 
E ducation © 2018.
182

---

ni jism oniy, intellektual, m a’naviy ehtiyojini qondirish bo‘yicha xizmat- 
lam i ijro etuvchilar faoliyati aniqlaydi. Ulami xarid vaqtida k o ‘rish yoki 
baholash mumkin emas. Bunday xizmatlar obyekti b o ‘lib, shaxsan 
iste’molchi hisoblanadi.
Servis 
va 
iste’molchining 
o ‘zaro 
bog‘liqligi. 
Xizmatlar 
iste’molchi va ijro etuvchilarning o‘zaro ta ’siri natijasidan tashkil 
topganligi sababli, xizmatlami ko'rsatish jarayoni 
(ishlab chiqarish) 
iste’mol bilan birga parallel ravishda yuz beradi. M a’lumki, moddiy 
shaklda tovarlarni ishlab chiqarish, uni sotuvidan oldin bo‘ladi, faqat 
undan keyingina iste’mol jarayoni boshlanadi.
Saqlanmaslik. 
Xizmatlaming hayotiy sikli moddiy tovardan tubdan 
farq qiladi, xususan, saqlash bosqichining mavjud bo'lmaganligi bilan 
xizmatlami saqlanmasligi bozor konyukturasini yaxshilab o ‘rnatishni, 
talab va taklifni mutanosibligini talab etadi, chunki xizmatlar talab 
bo'lmaganga qadar «omborlarda» turib qoladigan mahsulot emas.
Bu xizmatlar sifati ko ‘p hollarda manbaning holati, uning 
malakaviy tajribasi, kayfiyatiga bog'liq bo‘ladi. Har bir sohasidagi 
xizmatlar o'zining o'zgaruvchanligi bilan ajralib turadi, ya’ni, ulami 
sifati qanday sharoitlarda kim uni rad etishga bog‘liq bo'ladi. Bunday 
o'zgaruvchanlikni bir necha sabablari mavjud. Birinchidan, bunday 
turdagi xizmatlar bir vaqtning o'zida ko ‘rsatiladi va qabul qilinadi, bu 
esa ularning sifatini nazorat qilish imkoniyatini cheklaydi.