Mexanik o‘zgartirgichlar
mexanik kirish
ko‘rsatkichlarni (bosim, kuch, tezlik, sarf va
x.k.) mexanik chiqish ko‘rsatkichlarga
(aylanish chastotasi, bosim va x.k.) o‘zgartirib
berish
bilan
xarakterlanadi.
Bunday
o‘zgartirgichlarning sezgirlik elementi sifatida
elastik elementlar (membrana, prujina,
balka
kabilar)
poplavoklar,
krыlchatkalar
va
drosselli qurilmalar ishlatiladi.
Elektromexanik birlamchi o‘zgartirgichlar (yoki elektrik datchiklar) kirish
mexanik ko‘rsatkichlarni (bosim, kuch, sarf kabilar) chiqish elektrik ko‘rsatkichlarga
(kuchlanish, tok,
karshilik, induktivlik va kabilar) uzgartirib berish uchun xizmat kiladi.
Elektromexanik uzgartirgichlar parametrik va generator uzgartirgichlarga (yeki
datchiklarga) bo‘linadi.
Parametrik datchiklarda chikish kursatkichini elektr zanjir kattaliklari (karshilik,
induktivlik, uzaro induktivlik, elektr sigimi va kabilar) tashkil topadi.
Bunday turdagi
datchiklarda elektr toki va kuchlanishi sifatida chikish signalini olish uchun ularni maxsus
elektr sxemalariga (kuprikli, differentsialli) ulash xamda alloxida energiya manbasiga ega
bo‘lishi kerak.
Generator datchiklarida bevosita sezgir elementda kirish signali
x
chikish signali
u
uzgartiriladi. Ushbu uzgartirish kirish signali energiyasi xisobiga bo‘ladi va chikish signali
EYuK kurinishida xosil bo‘ladi. Generator datchiklari juda oddiy bo‘ladi,
chunki ular
kushimcha energiya manbaisiz ulanadi.
Aniklik darajasi buyicha datchiklar 0,24; 0,4, 0,6; 1; 1,5; 2,5; 4 aniklik sinflariga
muvofik bo‘lishlari lozim. Ish printsipi buyicha elektrik datchiklar rezistivli,
elektromagnitli, sigimli va taxometrik (generatorli) kurinishlarga ega bo‘ladi
Rezistiv datchiklar chizik va burchak
xarakatlarni kuch va momentlar, tebranish
va vibratsiyalar, xarakat va yoruglik kabi noelektrik kattaliklarni nazorat kilish va ulchash
jarayonlarida kullaniladi.