Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

Q =
/ ( w V O ,
(3-69)
bunda с л/7 — const deb qabul qilingan.
Sarflar egri ch izig‘ini pastga ekstrapolyatsiyalash. 
Sarflar 
egri chizig'ini pastga ekstrapolyatsiyalash past suv sathlarida 
(Hmin
ham hisoblanganda) suv sarflari o'lchanm agan taqdirda bajariiadi. 
Pastga ekstrapolyatsiyalash ikki usul bilan bajariiadi. Birinchi usul 
suv sarfi nolga teng bo'lganda va suv sathi esa m a’lum bir miqdorga 
teng bo'lgan taqdirda qo'llaniladi. Bunda sarflar egri chizig'ining 
nol sarf qiymatiga to 'g 'ri kelgan nuqtagacha ordinatasi o'tkaziladi. 
Afsuski nol suv sarfi qiym atini h ar doim ham to 'g 'r i aniqlab 
bo'lm aydi. N ol suv sarfi quyidagicha aniqlanadi:
a). Agar gidrostvor sayoz joyda b o 'lsa, unda nol sarf qiym ati 
to 'lq in sim o n o 'z a n tu b in in g ch o 'q q isig a teng b o 'la d i. Agar 
gidrost’/or to 'lq in sim o n o 'z a n tubi ustida joylashgan b o 'lsa, nol 
sarf belgisi stvordagi o 'z a n tubining eng pastki nuqtasiga teng 
bo'ladi. Ikkala holda ham suv sathi qayd qilingan belgilarga tushishi
110
♦

---

bilan suvning oqish harakati to ‘xtaydi. Bu ishlarni bajarish uchun 
chuqurlik o 'lch a sh ishlarini olib borish zarur.
b). N ol sarf belgisini aniqlash m um kin b o 'lm ag an d a sarflar 
egri chizig'i sarf elementlari bo'yicha pastga ekstrapolyatsiya qilinadi. 
Stvor qirqim i bo 'yicha suvli kesim m aydoni aniqlanadi. O 'rtach a 
tezlik esa 
-&n = f[H )
egri chizig'ini bevosita pastga davom ettirish 
y o 'li bilan to pilad i. Suv sarfi b o g 'la n ish
Q = f
(
H)
(3.66) 
bo'yicha hisoblanadi.
T a k r o r l a s h u c h u n s a v o l l a r
1. Sarf egri chiziqlari nim a m aqsadda tuziladi?