Işmaqdansa

M
əclisdə məqam gözlə 
Hər sözün öz yeri var. 

Bayatı 

---

46 
Yadda saxlayaq ki, məqam kommunikativ aktın iĢtirakçılarının 
münasibətlərinin açıqlanmasına Ģərait yaradır. Göründüyü kimi, 
bu münasibətlər subyektlərin statusundan, fəaliyyət dairəsin 
dən, Ģəxsi münasibətlərindən və s.kənar təsəvvürə gətirilə 
bilməz. Odur ki, bütün məqamlarda status vəziyyətinin düzgün 
qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur. Hər kəs bunu obyektiv 
qiymətləndirməyi bacararsa, yaĢlı-cavan, cavan-yaĢlı arasında 
qarĢılıqlı hörmət Ģəraiti hökm sürər. Məqam daxilində qarĢılıqlı 
münasibətləri bir neçə formada müəyyənləĢdirmək lazımdır. 
1. Statusla müəyyənləşən münasibətlər. 
Bu zaman 
məqam daxilində ünsiyyətin status daxilində baĢ verməsi 
aktuallaĢır. 
2. Tərəflərin rolu ilə müəyyənləşən münasibətlər. 
Bu 
halda nitq daha çox streotip xarakterli olur. Ġnsanlar öz 
səlahiyyətləri çərçivəsində rollarının icraçısına çevrilirlər. 
3. Tərəflərin birgə fəaliyyətini əks etdirən məqamlar 
daxilində ünsiyyət. 
Bu tipli məqamlar əsasən çoxtərəfli 
diploma- 
tiya, danıĢıqlar sferasını əhatə edir. 
Qeyd edək ki, həyati məqamlar ünsiyyət məqamları ilə bir 
növ paralellik təĢkil edir. Bu fakt bir daha nitqin gerçəkliklə 
bağlılığını təsdiqləyir. Məqam daxilində real ünsiyyət çoxsaylı və 
zəruri komponentlərin toplusuna münasibətdən asılıdır. Bunlar 
aĢağıdakılardır: 
1. 
Fəaliyyət dairəsi; 
2. 
Fəaliyyət forması; 
3. F
əaliyyət növü; 
4. 
Müzakirə predmeti; 
5. 
Mənəvi münasibətlər; 
6. 
Tərəflərin sosial statusu;