O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi

ShK № 
Komponent 
tushumlari 
Guruhlarning 
tushumdagi 
salmog’i % 
KMUMni 
propartsional 
taqsimlash 
KMUMni 
o’rtacha 
tortilgan 
Komponent 
bo’yicha 
muhimlik 

---

usulda 
taqsimlash 
darajasi 
1 
2 
3 
4 
5 
1 
60 
30 
750000 
622869 
700000 
2 
50 
25 
625000 
568591 
600000 
3 
40 
20 
500000 
508524 
500000 
4 
30 
15 
375000 
440415 
400000 
5 
20 
10 
250000 
359601 
300000 
Jami 
200 
100 
2500000 
2500000 
2500000 
Avvalo multiplikatorni aniqlaymiz. 10-jadval ma’lumotidan foydalanib u 2,5 ga tengligini 
belgilab olamiz. KMUMni aniqlaymiz: 
KMUM=Guruhlar bo’yicha umumiy muhimlik darajasi * multiplikator 
KMUM= 1*2,5=2,5 mln.so’m 
Birinchi bo’lib 2 chi va 3 chi ustunni to’ldiramiz. Oddiy arifmetik proportsiya asosida har 
bir komponentning tushumini guruhlar bo’yicha jami tushumdagi salmog’ini aniqlaymiz. Jadvalga 
muvofiq yillik tushumi 20 mln. so’mni tashkil etadigan 5-komponent bo’yicha muhimlik darajasi 
250 ming. so’mni (2500000*10%) tashkil etadi. Xuddi shu tartibda qolgan komponentlar uchun 
ham muhimlik darajasini aniqlaymiz.
Agar komponentlar bo’yicha tushum bir biridan katta farq etsa yuqorida keltirilgan 
yondashuv ahamiyatsiz bo’lib qoladi. Bunday holda KMUMni o’rtacha tortilgan usulda 
komponentlarga taqsimlaymiz va quyidagi formuladan foydalanamiz: 
Ushbu formuladan foydalangan holda 5 komponent bo’yicha muhimlik darajasini hiblaymiz. 
Shu tariqa har bir komponent bo’yicha hisoblab topiladi(4 ustun). Aniqlangan natijalar 
asosida har bir komponent bo’yicha 3 va 4 ustunlarni solishtirish asosida auditor muhimlik 
darajasini belgilaydi (5 ustun). №5 komponentning muhimlik darajasi 300000 so’mni tashkil etadi.