6.7-rasm. Ekstruzion mashinaning sxemasi: 1-buyum; 2-mundshtukli
kallak; 3-qizdirish zonasi; 4- transportyor; 5- yo naltiruvchi dorn;
6-shnek.
rotordir, u polimemi vintli yuzalari yordamida o‘q yo‘nalishida (xuddi
qiyma mashinasidagi kabi) surib beradi; vint aylanganda vint
qadamining kichrayishi yoki
kanal chuqurligining kamayishi
93
natijasida material siqiladi. Ta’minlagichning silindrik gilofida
surilayotgan sochiluvchan material o ‘z yo‘lida qizdirish zonasi (3) dan
o ‘tadi, qizdirish zonasining harorati, ishlov berilayotgan polimer
turiga qarab, 10 dan 400 °C gacha boiadi. Yumshagan polimemi
shnekning uchi mundshtuk (
2
) li kallakka itarib beradi, mundshtukda
teshik b o iad i, bu teshikning shakli hosil qilinadigan buyumlaming
kesimi shakliga o ‘xshash qilib tayyorlanadi. Buyumlarda teshik hosil
qilish lozim b o isa, dom (5) (yo‘naltiruvchi) dan foydalaniladi, kesimi
yaxlit buyum olish kerak boiganda esa dom ishlatilmaydi.
Mundshtukning teshigidan chiqayotgan buyum (1) ni transportyor (4)
olib ketadi.
Polietilen va boshqa termoplastlaming asosiy miqdori ekstru-
ziyalash y o ii bilan ishlanadi, bu usul termoreaktiv smolalami va
kompozitsiyalami, shuningdek, sellulozani qayta ishlash (buyumga
aylantirish) uchun ham qoilaniladi.
Ba’zi termoplastlardan (masalan, polietilen, polivinil xlorid,
polistirol, selluloiddan) plyonkalar va boshqa buyumlar quvurlami
dam berib shishirish y o ii bilan olinadi.
Idishlar (butillar,
flyagalar
va
b.)
ajraluvchi
qoliplarda
tayyorlanadi, bu qoliplarga quvuming qizdirilgan bir b oiag i joylanib,
unga dam beriladi (shishiriladi).
Plyonka hosil qilish uchun termoplast ekstruziyalash mashina-
sining ish silindri (
8
) dan (
6
.
8
-rasm) kallak (7) ga o ‘tkaziladi va
mundshtuk (
6
) bilan dom (5) orasida hosil boiadigan halqasimon
tirqish orqali siqib chiqariladi, natijada quvur hosil boiadi. Bu quvur
kallakka magistral bo‘ylab (pastda strelka bilan ko‘rsatilgan) dom
orqali keluvchi havo bosimi ta’sirida shishiriladida, so‘ngra
sovitkichga o'tkaziladi, sovitkich quvuming sirtiga sovuq havo
haydaydi (zona 4), shundan keyin quvur yo‘naltimvchi roliklar (2) va
qamrovchi roliklarga o‘tadi. Qamrovchi roliklar quvur shaklidagi
plyonkani qapishtirib, yassilaydi, yassilangan quvuming ikki cheti
qirqilib tasma hosil qilinadi. Hosil qilingan qo‘sh tasma eni havo 1400
mm li rulon tarzida baraban (3) ga o ‘raladi. Quvuming diametri
(binobarin, plyonkaning qalinligi ham) havo bosimi ta’sirida
avtomatik rostlanadi.
94
|