atomlarining strukturasiga bog‘liq. Hamma metallar qattiq holatda
kristall strukturali jismlar boiadi. Amorf jismlar (shisha, parafin,
mum va b.) ning atomlari tartibsiz joylashgan. Payvandlanadigan
qismlar bir butun qilib biriktirish uchun ularning elementar zarra
chalari (ionlari, atomlarini) shunchalik yaqinlashtirish kerakki, bunda
ular orasida atomlararo bolg‘anish paydo boisin.
Buning uchun
payvandlanadigan qismlaming faqat kerakli joyi yoki hammasi
qizdiriladi, plastik deformatsiyalanadi yoki ikkala usuldan birgalikda
foydalaniladi.
Metall zarrachalarini payvandlash sharoitiga qarab (atomlararo
bolg‘anishni vujudga keltirish uchun), suyuqlantirib, bosim ostida va
gaz bilan payvandlash kabilarga ajratiladi.
Suyuqlantirib payvandlashning asosiy
mohiyati shundan iboratki,
bunda
payvandlanadigan
detallar,
masalan,
ikkita
detaining
qirralaridagi metall kuchli issiqlik manbalari, ya’ni elektr yoyi, gaz
alangasi, kimyoviy reaksiya, suyuqlantirilgan shlak,
elektron nur
energiyasi, plazma lazer nuri energiyasi va boshqalar bilan
suyuqlantiriladi. Bulaming hammasida detaining qizib suyuqlangan
bir qirrasidagi metall ikkinchi qirrasidagi suyuqlangan metall bilan
o ‘zaro birikadi. Natijada, payvandlash vannasi deb ataladigan umumiy
suyuq metall sig‘im hosil boiadi. Payvandlash
vannasida metall
sovigach, chok metali vujudga keladi. Chok metali detal qirralaridagi
metallning yoki payvandlash vannasiga kiritilgan qo‘shimcha metall
ning suyuqlanishi hisobigagina hosil boiishi mumkin (10.2-rasm).
Dostları ilə paylaş: