Nurmurodov


Payvand birikma va chok turlari



Yüklə 169,63 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə97/154
tarix14.12.2023
ölçüsü169,63 Kb.
#177653
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   154
Nurmurodov S.D. Materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi

10.1.1. Payvand birikma va chok turlari
Ikki yoki undan ko‘p detallarni payvandlab hosil qilingan, 
ajralmaydigan birikmalarga 
payvand birikmalar
deb ataladi.
Suyuqlantirib payvandlashda uchma-uch, ustma-ust, burchakli va 
tavrsimon birikmalar hosil qilinadi (10.1-rasin). Shuningdek teshikli, 
toretsli, ustqo‘ymali hamda elektr tokida parchinlangan birikmalar
Uchma-uch payvand-
lanadigan 
birikmalarda
ularni tashkil etuvchi ele­
mentlar bir tekislik yoki 
bir 
yuzada joylashadi 
(10.1-rasm, a). Bunday 
birikmaning qator afzal- 
liklari mavjud:
1. Payvandlanadigan 
elementlar (detallar) ning 
qalinligi cheklanmaydi.
2. Yuklanishlami bir 
elementdan ikkinchisiga 
o ‘tkazishda zo‘riqish an­
cha tekis taqsimlanadi.
3. Birikma hosil qi­
lish jarayonida metall ju ­
da kam sarflanadi.
ham qo‘llaniladi.
f H
a)
(3+S )S
b)
10.1-rasm.
Payvand birikmalarning asosiy xillari:
a - uchma-uch birikmalar; b - ustma-ust
birikmalar; d -burchakli birikmalar;
e - tavrsimon birikmalar.
157


4. 
Payvand birikma sifatini, undagi nuqsonlar joyi, o ‘lchamlari va 
turini rentgen nuri bilan aniqlash juda oson.
Shuni aytish kerakki, uchma-uch payvandlanadigan birikmalar 
ba’zi kamchiliklardan ham xoli emas, ya’ni:
Payvandlanadigan elementlami (detallarni) yig‘ish zarur.
Shakldor metallar yoki prokatlar (burchakliklar, shvellerlar, 
tavrlar, qo‘shtavrlar) ni uchma-uch payvandlashda qirralariga ishlov 
berish murakkabroq.
Ustma-ust birikmada
payvandlanadigan qismlar parallel joyla- 
shadi va bir-birini berkitib turadi (10.1-rasm, b). Bunday birikmaning 
asosiy kamchiliklari quyidagilardir:
1. Asosiy metall birikmalami qoplashga sarflanadi. Qalinligi 20 
mm gacha bo‘lgan qismlami ustma-ust payvandlaganda metallni 
tejash zaruriyati cheklanadi.
2. Bunday birikmalarda yuklanish bir tekis bo'yicha taqsimlan- 
maydi, shuning uchun bunday birikmalar o ‘zgaruvchan yoki dinamik 
(zarbli) yuklanishlarga chidamsizroq.
3. Ustma-ust payvandlanadigan listlaming orasidagi choklar bir 
tomonlama payvandlanadigan boMsa, payvandlanmagan choklar 
birikmaning mustahkamligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Birikmadagi nuqsonlami aniqlash qiyin. Bunday birikmalaming 
afzalliklari:
1. Birikma ostidagi qirralami qiya qilib yo‘nish shart emas.
2. Birikmani yig‘ish oson va h.
Burchakli birikma bir-biriga nisbatan to‘g‘ri burchak ostida 
joylashgan va bir-biriga tegib turadigan joyidan payvandlangan ikki 
qismning payvand birikmasidir (10.1-rasm, d).

Yüklə 169,63 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   154




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin