―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

Benzin fraksiyasi.
(70-180°С). Turli xil avtomobil yoqilg‗isini olish 
uchun komponent sifatida qo‗llanadi. Ikkilamchi qayta ishlash natijasida hosil 
bo‗luvchi oraliq qismlari asosida aromatik uglevodorodlar (benzol, toluol, 
ksilol) olinadi. 
Kerosin fraksiyasi
.
(120-315°С). Bu fraksiyadan reaktiv aviatsiya, traktor 
va boshqa dvigatellar uchun yoqilg‗i olinadi. 
Dizel fraksiyasi.
(180-350
0
С). Uni gazoyl deb ataladi. Undan dizel 
dvigatellari teplovoz, suv kemalari uchun yoqilg‗i olinadi. 
Mazut fraksiyasi
. (350
0
С dan yuqorida). Uni termik krekinglab, 
qo‗shimcha miqdorda yoqilg‗i va moylar olish mumkin. 
Gudron fraksiyasi
. (500°С dan yuqorida). Bu fraksiya juda qovushqoq 
bo‗lib, 30-40°С da qotadi. Koks bitum va boshqa qovushqoq materiallar olish 
uchun ishlatiladi. 
 
 
2.2. Kondagi neftni barqarorlashtirish qurilmasi
Qazib olinadigan neft bilan birgalikda yo‗ldosh gaz, qum, illar, tuzlarning 

---

57 
kristallari va suv - xlorid eritmalariga to‗yingan holda chiqadi. Yo‗ldosh va 
neftda erigan gazlar konda ko‗taruvchi-gaz ajratish tizimlarida quduqdagi 
bosimni ketma-ket atmosfera bosimigacha pasaytirish orqali ajratiladi. 
Ajratgichning yuqori qismidan chiqqan gaz oraliqda o‗rnatilgan qabul 
qilgichlarda kondensatdan ajratiladi va gaz-benzin zavodlarga yo‗naltiriladi yoki 
qatlam bosimini saqlab turish uchun quduqlarga qaytadan haydaladi. Trap-
ajratgichlardan keyin neftning tarkibida erigan gazlar qoladi, uning miqdori 
ba‘zida umumiy massasiga nisbatan 4% ga yaqin bo‗ladi.
Trap-gaz ajratgichlarda gazni ajratib olish bilan birgalikda neftning 
tarkibidagi mexanik aralashmalar va xom suvning massasi cho‗kmaga tushadi. 
Shuning uchun kondagi bu apparatlar ko‗pincha tindirgichlar deb ataladi. Trap-
gaz-ajratgichlardagi neft hajmi 30-50 ming m
3
bo‗lgan tindiruvchi 
rezervuarlarga yo‗naltiriladi va u yerdan elektr tuzsizlantirish qurilmasiga
(ETQ) ga to‗planadi.
Neftni qayta ishlash zavodlariga xlorid, suvlarni va mexanik 
aralashmalarni 
miqdori 
GOST 
9965-62 
talablariga 
javob 
beradigan 
ko‗rsatgichda beriladi. 
Xloridlar, mg/l
Suv, % (massasiga nisbatan .)
Mexanik aralashmalar, % (massasi bo‗yicha .) 
40 
0,1 
0,05 
Bunday talablar yangi ochilgan konlardan olingan neftlar uchun 
bajarilmaganligi uchun yangi normativlar qabul qilingan. [1]: