Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva



Yüklə 3,39 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/116
tarix14.12.2023
ölçüsü3,39 Mb.
#178173
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   116
ARM Корпоратив маданият вёрстка булди 1

 
 


10 
1.1-jadval 
Ko‘p millatli kompaniyalarning turlari 
 
 
Ko‘p millatli korpo-
ratsiyalarning (KMK) 
boshqaruv usullari 
bo‘yicha turlari 
Xususiyatlari 
Etnosentrik korporatsiya-
lar 
O‘z mamlakatiga yo‘naltirilgan. Etnosentrik rahbarlar, 
o‘z fuqarolarining xorijiylardan ko‘ra ko‘proq o‘qimish-
li, ishonchli va ishonchga loyiq ekanligiga ishonishadi. 
Korporatsiyani boshqarish butun hududida joylashgan 
markazdan amalga oshiriladi. 
Polisentrik korporatsiya-
lar 
Uy egasi mamlakatiga (kompaniya faoliyat yuritadigan 
mamlakatga) yo‘naltirilgan. Bu mamlakatda katta poten-
sial foyda bor, ammo tashqi bozorni tushunishning qiyin-
ligi bilan izohlanadi. Mahalliy menejerlar “o‘zlari xoh-
lagan ishlarni qilishlari” sharti bilan ko‘pburchak kom-
paniyani boshqarish xalqaro faoliyatga yo‘naltirilayapti. 
Polisentrik kompaniyasining asosiy g‘oyasi: “Mahalliy 
insonlar ular uchun eng yaxshi narsalarni bilishadi
shuning uchun ularga javob beraylik va bizga foyda 
keltirmaguncha ularni yolg‘iz qoldiring”. 
Regional tashkilotlar 
Birlashtirilgan mintaqaviy tizimni yaratish orqali sinergi-
yalarni oshirish tamoyiliga amal qiladi. Bunday kompa-
niyalar rahbarlari ushbu mintaqadagi faoliyatni faqat 
ushbu mintaqaning vakili tomonidan muvofiqlashtirilgan 
bo‘lishi mumkinligiga ishonadilar. Mintaqaviy markazlar 
shirkati shiori: “Mintaqaviy vakillar qo‘shni mamlakatlar 
uchun nima kerakligini biladilar”. Shuning uchun u bu-
tun Osiyo mintaqasi yoki fransuz filialini boshqarish 
uchun Yaponiya vakolatxonasini tanlashi mumkin. 
Geosentrik ompaniyalar 
Butun dunyoga yo‘naltirilgan, ular birlashtirilgan yagona 
xalqaro tizimni yaratishda o‘zlarining asosiy maqsadlari 
deb hisoblashadi. Ular eng yuqori darajadagi o‘zaro 
bog‘liqlik bilan ajralib turadi. Bu yerda filiallar mustaqil 
rol o‘ynamaydi. Butun korporatsiya faoliyati jahon va 
mahalliy vazifalarni hal etishga qaratilgan. Uning tarki-
biy qismlarining har biri o‘zlarining noyob qobiliyatlari-
dan foydalanib, umumiy sabablarga o‘z hissasini qo‘sha-
di. Geocentric korporatsiyasining shiori: “Hammasi 
uchun va barchasi uchun bitta: biz birgalikda ishlaymiz 
va dunyodagi har qanday muammolarni hal qilamiz”. 


11 
Globallashuv sharoitida zamonaviy ko‘p madaniyatli muvaffa-
qiyatli faoliyat konsepsiyalari quyidagilar: 
1)
dunyo darajasidagi yetakchilik; 
2)
madaniyatlararo muloqot; 
3)
madaniy befarqlik yoki sezgirlik; 
4)
madaniylashtirish (madaniy moslashish); 
5)
madaniyatning boshqaruv usullariga ta’siri; 
6)
madaniyatning mehnat unumdorligiga ta’siri; 
7)
insonlarning biznesini o‘zgartirish; 
8)
madaniy sinergiya. 
KMK xodimlarining farqli madaniy muhitdagi muvaffaqiyatli 
faoliyati vazifalari: 
1. Madaniyatni o‘rganish – madaniyatlararo vakolatni rivojlantirish 
uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Persi Barnevik, prezident Asca-Brown 
Boveri (ABB), “Xalqaro rahbarlar tug‘ilgan emas, balki ularga aylan-
ishgan. Bu oddiy tabiiy jarayon emasdir”. 
Madaniy farqlarni bartaraf etish va madaniyatlararo muloqotning 
qiyinchiliklarini bartaraf etishda birinchi qadam madaniy
bag‘ri 
kenglikni 
rivojlantirishdan 
iborat. 
Madaniyatlararo 
munosabatlarga kirishdan oldin madaniyat va uning tarkibiy qismlari 
kabi murakkab bir hodisani ro‘yobga chiqarish kerak. 
Bu, shuningdek, G‘arb, Markaziy va Sharqiy Yevropa ko‘plab 
mamlakatlardan kelgan tajribalar, zamonaviy boshqaruv sohasida 
ta’lim va o‘qitish yodda tutish lozim. markazlashgan rejalashtirish 
asosida totalitar jamiyatning paydo bo‘lishi va faqat bozor iqtisodiyoti, 
demokratiyaga ko‘chib o‘tishni boshlangan insonlarni boshqarish o‘zi 
yaqindan madaniyat bilan bog‘liq bo‘lgani uchun ta’lim dasturlari 
talabalar milliy madaniy muhitga ko‘ra mo‘ljallangan bo‘lishi kerak. 
Bir xil madaniy muhitda ishlash KMK xodimlari, madaniyatlararo 
muloqot vaziyatdan xabardor bo‘lishi kerak, biz uni o‘tkazish to‘rt 
umumiy yo‘nalishini taklif qilamiz: 

o‘rgangan va ishlayotgan mamlakat madaniyatini tushunishga 
harakat qilish; 

yashirin madaniy signallarni talqin qilish uchun boshqa madaniy 
qadriyatlarni tahlil qilish; 

olingan bilimlarni qo‘llash; 


12 
– ularni uy egasi mamlakat madaniyatiga moslashtirish uchun korpora-
tiv qadriyatlarni o‘zgartirish (korporativ qadriyatlarni madaniyatning 
milliy qadriyatlariga moslashtirish). 
2. Xalqaro yetakchini muvaffaqiyatli ishlashi uchun zarur bo‘lgan 
sinergiya qobiliyatlari. Samarali boshqaruv inson tabiatini va insoniy 
muloqot qonunlarini tushunish bilan boshlanadi. Buning ajablanarli 
joyi yo‘q John D. Rokfeller “Men har qanday boshqa malakatlarning 
insonlar bilan muloqot qilish qobiliyati uchun ko‘proq to‘lashga tayyor 
emasman”, deydi. 
3. Yagona biznesda ishlash uchun murojaat qilish jarayonida 
madaniyat jarayonini osonlashtirish usullari. 
E. Xollu takidlashicha, Qanchalik ish muhiti yuqori kontekstual 
bo‘lsa, shunchalik yangi xodim oldida turgan adaptatsiya qiyinroq 
bo‘ladi. Birma-bir va qisman bir-biriga mos keladigan pastki madani-
yatning boshlang‘ich qismi qanchalik ko‘p bo‘lsa, unda uning madani-
yati yanada murakkablashadi. Har bir tashkilot o‘z a’zolari har dara-
jadagi korporativ madaniyatga qanchalik mos kelishidan xavotirda. 
Kompaniyalar yangi kelganlarni yangi madaniy muhitga kirishiga 
ko‘maklashish maqsadida ta’lim, ijtimoiylashtirishga katta e’tibor be-
radilar. 

Yüklə 3,39 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   116




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin