Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva

Nima uchun yaponlar kam himoyalangan? 
Yaponiyada, inson 
o‘zining yutuqlari yoki afzalliklarini namoyish qilsa, bu ayniqsa 
ma’qul kelmaydi. Yaponlar har qanday g‘oyani mukammal tarzda 
olishlari va uni bir necha bor takomillashtirishlari mumkin, shunda bu-
tun dunyo unga qoyil qoladi. Ammo o‘zingizning narsangizni yaratish 
juda muammoli. Ijodkorlik yaponlarning asosiy xususiyati emas. 
Yaxshilash qobiliyati bu yerda ayniqsa qadrlanadi. 
Rossiyada, ijodiy yondashuvsiz, siz shunchaki olomon ichida 
adashishingiz mumkin, shuning uchun bu yerda ijodiy aql juda 
muhimdir. 
Karyera narvonlari. 
Oddiy yapon firmasida martaba uzoq vaqt 
davomida yaratiladi. Bu yerda targ‘ib qilish sizning qadr-qimmatingiz 
va mukofotlaringizga bog‘liq emas, balki yoshga bog‘liq. Yosh va 
iqtidorli mutaxassis har doim ham past lavozimlarda kam maosh bilan 
ishlaydi. Ushbu mehnat jarayonini tashkil etish tufayli Yaponiya jahon 
bozorida raqobatdosh bo‘lib bormoqda. Ushbu turdagi biznes, garchi u 
“yapon sifatini” saqlab qolsa-da, o‘sishni sekinlashtiradi. 
Ish haqi 
Biz yaponlarning qanday ishlashini aniqladik va insonlarni eng 
ko‘p qiziqtiradigan mavzuni ko‘tarish vaqti keldi – ish haqi. Dunyo bi-
lan taqqoslaganda, Yaponiyada ish haqi ancha yuqori. Biroq uning 
hajmi amaldagi soliq tizimi tufayli 30 foizga qisqartirilmoqda. Yosh 
kadrlar kam oylik oladilar. Ammo inson yoshi kattaroq bo‘lsa, uning 

---

144 
maoshi shunchalik yuqori bo‘ladi. Va Yaponiyada pensiyalar ancha 
yuqori. 
Yaponiyada ish haqi qanday hisoblanadi? Ma’lum bir kompani-
yaning har bir xodimi o‘z “vaqt ka-do” ga ega. Bu sizning ish
joyingizga kelgan vaqtingiz va undan chiqish vaqti qo‘lda belgilanadi-
gan maxsus shakllar. Shuningdek, maxsus kartalar mavjud. Ushbu kar-
tani kerakli qurilmaga topshirganingizda, sizning kelish va ketishingiz 
avtomatik ravishda elektron ma’lumotlar bazasiga kiritiladi. 
Oyning oxirida sizning maoshingiz aynan shunday kartalar 
yordamida hisoblab chiqiladi. Bunga asosiy ish haqi va ortiqcha ish 
vaqti ham kiradi.