Termodinamikanıń ekinshi baslaması

 
Tap usınday esaplawlar entropiya menen entalpiyanıń differentsialları ushın 
tómendegidey formulalardıń orın alatuǵınlıǵın kórsetedi: 
 
Keyingi teń likte anıqlama boyınsha C
p
= (
𝜕𝐻
𝜕𝑇
)
p 
. 
Eger ǵárezsiz ózgeriwshiler sıpatında T menen r alınsa entropiya differentsialı 
mınaǵan teń : 
 
Jıllılıq sıyımlıqları ushın formulalar. 
 
hám 

---

19 
Ań latpaların bir biri menen salıstırıw arqalı alamız: 
bunnan 
Bul jerde C
p 
– C
v
ayırması p = sonst bolǵanda kólem ózgergende de, V = sonst 
bolǵanda basım ózgergende de birdey bolıp ózgeredi. Bul jaǵday eń keyingi ań 
latpadan 
ekenliginen kórinip tur. C
v
dT + pdV = 0 teń lemesinen 
Sonlıqtan S
r
– S
v
ushın jazılǵan eń keyingi ań latpa keyingi eki ań latpa 
tiykarında bılay jazıladı: 
(j.c) 
Zatlardı tolıq termodinamikalıq táriplew ushın zárúrli bolǵan 
eksperimentallıq maǵlıwmatlar.
Keyingi formula burınıraq dU, d H hám dS ushın 
alınǵan ań latpalar menen birgelikte eger p , U, T lardıń hámmesi hám C
v
menen C
p
lardıń birewi belgili bolsa U, H , S lerdi printsipinde anıqlawǵa múmkinshilik 

---

20 
beredi. Ekinshi tárepten U, H , S ler arqalı ań latılatuǵın bolǵanlıqtan erkin energiya 
F hám Gibbs funktsiyası G (ekewi de) anıqlanıwı múmkin. Solay etip zattı 
termodinamikalıq jaqtan tolıq táriplew múmkinshiligi tuwıladı. Házir gátpiń tek 
taza zatlar haqqında aytılıp atıǵanlıǵın aytıp ótemiz.
Eger ayqın fazadaǵı taza zattı alıp qarasaq (mısalı puw yamasa suyıqlıq túrinde) 
bunday zat ushın eksperimentte kóp sanlı ólshewler yamasa juwıq túrde teoriyalıq 
esaplawlar járdeminde p = p(T, V) hal teń lemesi dúziledi. Bunnan keyin 
eksperimentte jıllılıq sıyımlıqları ushın maǵlıwmatlar alıw kerek. Bul maǵlıwmatlar 
(j.c) formulası menen birlikte zattıń barlıq termodinamikalıq qásiyetlerin tolıq 
táriplew múmkinshiligin beredi.
Tap usınday jollar menen real zatlardıń termodinamikalıq kestelerin aladı.